سلامتی

درمان آلرژی های فصلی

از دلایل تا درمان: چگونه با آلرژی‌های فصلی مقابله کنیم؟

هر فصلی، زیبایی خاص خودش را دارد؛ از شکوفه‌ دادن گل‌ها گرفته تا تغییر رنگ برگ‌ها و حتی هوای خنک و دلپذیر. اما اگر شما هم جزو افرادی باشید که فصل‌های مختلف سال را با علائم آزاردهنده‌ی آلرژی فصلی به خاطر می‌آورید، این تغییرات گاهی نه‌تنها لذت‌بخش نیستند، بلکه آغازگر عطسه‌های مکرر، آبریزش بینی و چشم‌های خارش‌دارند. آلرژی‌های فصلی یا همان «تب یونجه» ممکن است در هر زمان از سال با ما همراه شوند و کیفیت زندگی روزانه‌مان را تحت تاثیر قرار دهند. خوشبختانه، هرچند که نمی‌توان فصل‌ها را تغییر داد، راه‌های زیادی برای مدیریت و کاهش علائم آلرژی‌های فصلی وجود دارد. از شناسایی عوامل تحریک‌کننده و دوری از آن‌ها گرفته تا استفاده از داروهای موثر و روش‌های خانگی، می‌توان شدت این علائم را کاهش داد و فصل‌ها را بی‌دغدغه‌تر سپری کرد. در این مقاله، از دلایل بروز آلرژی‌های فصلی تا بهترین روش‌های مقابله با آن‌ها صحبت خواهم کرد؛ پس اگر به دنبال زندگی راحت‌تر و بدون حساسیت‌های فصلی هستید، این مطلب می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.

علل و علائم آلرژی‌های فصلی

آلرژی‌های فصلی زمانی بروز می‌کنند که سیستم ایمنی بدن به برخی از مواد موجود در هوا که به طور طبیعی بی‌ضرر هستند، واکنش بیش از حد نشان می‌دهد. این مواد که به عنوان آلرژن شناخته می‌شوند، می‌توانند گرده درختان، چمن‌ها، علف‌های هرز و حتی ذرات گرد و غبار باشند. این واکنش سیستم ایمنی منجر به تولید هیستامین و سایر مواد شیمیایی در بدن می‌شود که باعث بروز علائمی چون عطسه، آبریزش و گرفتگی بینی، خارش چشم‌ها و گاهی سرفه می‌شود. از آنجا که این آلرژن‌ها در فصل‌های خاصی از سال، مانند بهار و پاییز، در هوا افزایش می‌یابند، علائم آلرژی نیز معمولا به این فصول محدود می‌شود. به عنوان مثال، در فصل بهار، گرده‌های درختان بیشتر در هوا پراکنده می‌شوند، در حالی که در پاییز، علف‌های هرز و کپک‌ها ممکن است عامل اصلی باشند. علائم رایج آلرژی‌های فصلی عبارتند از:

• سرفه و گلودرد
• عطسه‌های مکرر
• آبریزش یا گرفتگی بینی
• خارش و قرمزی چشم‌ها
• خستگی و کاهش انرژی

درمان‌های دارویی آلرژی

درمان‌های دارویی یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای کنترل و کاهش علائم آلرژی‌های فصلی هستند. این درمان‌ها معمولا به صورت کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند و بسته به شدت علائم، انواع مختلفی دارند. در زیر به معرفی چند نوع داروی موثر برای آلرژی‌های فصلی می‌پردازم:

1- آنتی‌هیستامین‌ها

آنتی‌هیستامین‌ها معمول‌ترین داروهای مورد استفاده برای درمان آلرژی‌های فصلی هستند. این داروها با مهار تولید هیستامین، ماده‌ای که باعث بروز علائمی مانند عطسه، خارش و آبریزش بینی می‌شود، علائم آلرژی را کاهش می‌دهند. این داروها به دو صورت قرص، شربت و اسپری بینی موجود هستند. برخی از آنتی‌هیستامین‌ها باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، در حالی که نسل جدید آن‌ها (مانند لوراتادین و سیتریزین) کمتر این عارضه را دارند.

2- اسپری‌های بینی

برای کاهش التهاب و کنترل علائم آلرژی در ناحیه بینی، اسپری‌های بینی به‌ویژه اسپری‌های استروئیدی موثر هستند. این داروها با کاهش التهاب در مجاری بینی، از گرفتگی بینی و آبریزش جلوگیری می‌کنند. اسپری‌های کورتیکواستروئیدی مانند فلوتیکازون از جمله اسپری‌های رایج هستند که به کنترل علائم آلرژی کمک می‌کنند.

3- داروهای ضدالتهابی و استروئیدها

در مواردی که آلرژی شدیدتر است و داروهای آنتی‌هیستامین کافی نیستند، داروهای ضدالتهابی و استروئیدها تجویز می‌شوند. این داروها با کاهش واکنش‌های التهابی بدن به آلرژن‌ها، علائم آلرژی را کنترل می‌کنند. استروئیدها معمولا به صورت قرص یا تزریقی استفاده می‌شوند و تنها در موارد شدید تجویز می‌شوند.

4- داروهای تجویزی

در موارد شدید آلرژی‌های فصلی که با درمان‌های بدون نسخه بهبود نمی‌یابند، پزشکان ممکن است داروهای خاصی را تجویز کنند. این داروها ممکن است ترکیبی از آنتی‌هیستامین‌ها و استروئیدها باشند یا داروهای خاصی برای کاهش التهاب و حساسیت به آلرژن‌ها مورد استفاده قرار گیرند.

درمان‌های جایگزین و طبیعی آلرژی

بسیاری از افراد به دنبال راهکارهای طبیعی و غیر دارویی برای کاهش علائم آلرژی‌های فصلی هستند. درمان‌های طبیعی و جایگزین می‌توانند به عنوان مکمل یا جایگزین روش‌های دارویی استفاده شوند. در این بخش به چند روش طبیعی و موثر اشاره می‌کنم:

1- مکمل‌های طبیعی

مکمل‌های طبیعی مانند ویتامین C و کوئرستین به دلیل خواص ضدالتهابی و آنتی‌هیستامینی خود می‌توانند در کاهش علائم آلرژی موثر باشند. ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و کوئرستین، که در مواد غذایی مانند پیاز و سیب یافت می‌شود، به عنوان یک آنتی‌هیستامین طبیعی عمل می‌کند.

2- تغییر در رژیم غذایی

برخی مواد غذایی می‌توانند به کاهش التهاب در بدن کمک کنند و واکنش‌های آلرژیک را کاهش دهند. به عنوان مثال، مصرف مواد غذایی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 (مانند ماهی‌های چرب) و آنتی‌اکسیدان‌ها (مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه) می‌تواند به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.

3- گیاهان طبیعی

برخی از گیاهان طبیعی مانند نعناع، زنجبیل و زردچوبه دارای خواص ضدالتهابی هستند و می‌توانند به کاهش علائم آلرژی کمک کنند. همچنین استفاده از عسل محلی به دلیل حاوی مقادیر کمی از آلرژن‌ها، ممکن است به کاهش حساسیت بدن به گرده‌ها کمک کند.

4- روش‌های تنفسی و یوگا

تمرینات یوگا و تکنیک‌های تنفسی می‌توانند به بهبود تنفس و کاهش استرس کمک کنند، که به نوبه خود می‌تواند علائم آلرژی‌های فصلی را کاهش دهد. مدیتیشن و تمرینات تنفسی به کاهش التهابات سیستم تنفسی و بهبود علائم آلرژی کمک می‌کنند.

سبک زندگی، مدیریت و پیش‌گیری از بروز علائم آلرژی

پیشگیری از آلرژی‌های فصلی به معنای کاهش قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها است. اگرچه کاملا نمی‌توان از ورود این ذرات به محیط زندگی جلوگیری کرد، اما با به کار بردن چند روش ساده می‌توان از شدت علائم کاست. علاوه بر درمان‌های دارویی و طبیعی، تغییرات در سبک زندگی و مدیریت روزمره نیز می‌تواند به کاهش شدت آلرژی‌های فصلی کمک کند. این موارد شامل:

1- شناسایی آلرژن‌ها

اولین گام در پیشگیری از آلرژی، شناسایی دقیق آلرژن‌هایی است که واکنش آلرژیک ایجاد می‌کنند. پزشکان با انجام تست‌های حساسیت یا بررسی علائم بیمار در فصل‌های مختلف، می‌توانند به شناسایی دقیق این عوامل کمک کنند. همچنین برای تشخیص و شناسایی انواع آلرژی‌ها می‌توان از تست‌های تخصصی آلرژی و دستگاه‌های آنالیز پیشرفته بهره‌برد. برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• تست پوستی (Skin Prick Test): در این تست، مقدار کمی از ماده حساسیت‌زا (آلرژن) روی پوست، معمولا ساعد یا پشت، اعمال و سپس خراش کوچکی ایجاد می‌شود. در صورت بروز واکنش (قرمزی یا ورم)، نتیجه مثبت تلقی می‌شود. این روش سریع و غیرتهاجمی است و برای بسیاری از آلرژن‌های رایج مانند گرده، موی حیوانات و غذاها کاربرد دارد.
• تست خونی (ImmunoCAP یا ELISA): این تست‌ها میزان آنتی‌بادی IgE اختصاصی آلرژن‌ها را در خون اندازه‌گیری می‌کنند. تست‌های ELISA و ImmunoCAP از تکنیک‌های ایمنی‌شناسی پیشرفته استفاده می‌کنند و برای افرادی که نمی‌توانند تست پوستی انجام دهند، گزینه مناسبی هستند.
• تست چالشی (Challenge Testing): این تست معمولا برای تشخیص آلرژی غذایی انجام می‌شود و طی آن، فرد به تدریج در معرض مقدار مشخصی از ماده آلرژن قرار می‌گیرد. این فرآیند باید تحت نظارت دقیق پزشک در محیط‌های بالینی انجام شود تا در صورت بروز واکنش شدید، فورا درمان انجام گیرد.
• تست پچ (Patch Test): این تست برای تشخیص آلرژی‌های تماسی استفاده می‌شود. در این روش، پچ‌های حاوی آلرژن‌های مختلف به مدت ۴۸ ساعت به پوست متصل می‌شوند و سپس واکنش‌های پوستی بررسی می‌شوند.
• اسپیرومتری و اندازه‌گیری‌های تنفسی: در مواردی که آلرژی باعث بروز علائم تنفسی مانند آسم می‌شود، دستگاه‌های اسپیرومتری برای اندازه‌گیری عملکرد ریه استفاده می‌شوند.
• تست‌های مولکولی و ژنتیکی: این تست‌های جدیدتر می‌توانند حساسیت فرد به اجزای خاصی از آلرژن‌ها را با دقت بیشتری بررسی کنند. این روش‌ها در موارد پیچیده‌تر و زمانی که تست‌های سنتی جوابگو نباشند، مفیدند.

2- اجتناب از آلرژن‌ها

پس از شناسایی آلرژن‌ها، بهترین راه برای کاهش علائم، اجتناب از تماس مستقیم با آن‌ها است. به عنوان مثال، در روزهایی که سطح گرده‌ها در هوا بالاست، ماندن در خانه و بستن پنجره‌ها می‌تواند مفید باشد.

3- فیلترهای هوا و تهویه مناسب

نصب فیلترهای هوا با کارایی بالا در خانه و اتاق‌های خواب می‌تواند ذرات معلق در هوا را به حداقل برساند. تهویه مناسب و تمیز نگه‌داشتن محیط خانه نیز به کاهش ذرات آلرژن کمک می‌کند.

4- رعایت نظافت شخصی و محیطی

یکی از مهم‌ترین روش‌های کاهش تماس با آلرژن‌ها، تمیز نگه داشتن محیط زندگی است. به عنوان مثال، شستن مرتب دست‌ها، دوش گرفتن پس از برگشت از محیط بیرون، و تغییر مکرر لباس‌ها می‌تواند به کاهش ورود گرده‌ها و گرد و غبار به بدن کمک کند. همچنین شستشوی مرتب وسایل خواب مانند بالش‌ها و پتوها، می‌تواند باعث کاهش تجمع آلرژن‌ها شود.

5- ورزش و فعالیت بدنی

ورزش منظم می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و در عین حال استرس و التهاب را کاهش دهد. با این حال، در فصل‌های حساس آلرژی، بهتر است فعالیت‌های بیرونی در زمان‌هایی انجام شود که سطح گرده‌ها در هوا پایین‌تر است، مانند اوایل صبح یا بعد از بارندگی.

6- مدیریت استرس

استرس می‌تواند علائم آلرژی‌های فصلی را تشدید کند. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی می‌توانند به کاهش استرس و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کنند. ایجاد تعادل در زندگی و استراحت کافی نیز از دیگر عوامل موثر در کنترل علائم آلرژی است.

7- خواب کافی

خواب کافی و باکیفیت نقش مهمی در حفظ سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. افرادی که از آلرژی رنج می‌برند، ممکن است در اثر گرفتگی بینی یا عطسه دچار اختلالات خواب شوند. استفاده از روش‌های درمانی مناسب و بهبود شرایط محیط خواب (مانند استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌ساز یا تصفیه هوا) می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.

سخن آخر

آلرژی‌های فصلی ممکن است برای بسیاری از ما هر سال داستان تکراری آبریزش بینی و خارش چشم باشد، اما با چند تغییر ساده و کمی آگاهی می‌توان از این وضعیت راحت‌تر عبور کرد. به یاد داشته باشید که هر فصل فرصتی است برای بهتر شناختن بدن و آنچه به آن حساسیت نشان می‌دهد. کمی تلاش در شناخت محرک‌ها، رعایت چند نکته‌ی کاربردی و انتخاب درمان‌های مناسب می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. اگرچه نمی‌توان فصل‌ها را تغییر داد، اما با انتخاب‌های درست می‌توان آن‌ها را به تجربه‌ای لذت‌بخش‌تر تبدیل کرد و هر روز را با احساس بهتری سپری کرد.

منابع

Allergic Rhinitis Guidelines

Allergic Rhinitis Treatment & Management

Pharmacologic Treatment of Seasonal Allergic Rhinitis.

درباره دکتر مهشید جمشیدی

دکتر مهشید جمشیدی، دارای بورد تخصصی درد و کنترل درد و دکترای تغذیه از کانادا، بنیانگذار کلینیک تغذیه و سبک زندگی دکتر جم هستند. ایشان با بیش از ده سال سابقه درمانگری در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی درد و تغذیه در کانادا، از دانش و تجربه بالایی در این زمینه برخوردار هستند. دکتر جمشیدی معتقدند که تغذیه نقش مهمی در بروز بیماری‌ها و عدم بهبودی افراد دارد. ایشان با بررسی دقیق بیماران و بیماری‌های انها، برنامه‌های غذایی سفارشی و موثری را برای آنها طراحی می‌کنند. این برنامه‌ها علاوه بر بهبود سلامت جسمی، به بهبود روحیه و کیفیت زندگی بیماران نیز کمک می‌کنند.