کبد، بزرگ‌ترین اندام داخلی بدن شماست که نقشی حیاتی در متابولیسم، سم‌زدایی و ذخیره‌ی مواد مغذی دارد. این عضو مهم مانند یک فیلتر طبیعی، مواد سمی، داروها و مواد شیمیایی را از خون پاک می‌کند. وقتی عملکرد طبیعی آن مختل میشود یا سلول‌هایش آسیب می‌بینند، آنزیم‌هایی که درون سلول‌های کبدی هستند به جریان خون وارد می‌شوند و سطح آن‌ها در آزمایش افزایش می‌یابد.
بنابراین دلایل افزایش آنزیم های کبدی و پیگیری علل ایجاد این عدم تعادل، موضوعی است که بسیاری از افراد در نتایج آزمایش خون خود با آن روبه‌رو می‌شوند و ممکن است برایشان بسیار دلهره‌آور باشد. در این مقاله به همراه شما دلایل افزایش آنزیم‌های کبدی، سطح نرمال آن‌ها و سوالات متداول در این زمینه را مرور خواهم کرد. با من همراه باشیذ.
فهرست مطالب
آنزیم های کبدی چند نوع هستند؟
آنزیم‌های کبدی شامل ALT (آلانین آمینوترانسفراز)، AST (آسپارتات آمینوترانسفراز)، ALP (فسفاتاز قلیایی) و GGT (گاما گلوتامیل ترانسفراز) هستند. افزایش هر یک از این آنزیم‌ها می‌تواند نشانه‌ای از التهاب، آسیب یا استرس در سلول‌های کبدی باشد.
در بیشتر موارد، افزایش خفیف آن‌ها موقتی است و خودبه‌خود برطرف میشود، اما در صورتی که تداوم داشته باشد یا مقدار آن زیاد باشد، باید علت زمینه‌ای بررسی شود.
دلایل افزایش آنزیم‌های کبدی چیست؟
در این بخش به همراه شما، به بررسی شایع‌‌ترین دلایل افزایش آنزیم‌های کبدی می‌پردازم. توجه داشته باشید که تشخیص علت افزایش آنزیم‌های کبدی در شما، با دادن شرح حال دقیق به پزشک و انجام آزمایش‌هایی تعیین خواهد شد که پزشکتان به شما اطلاع خواهد داد.
- بیماری کبد چرب (NAFLD)
کبد چرب (Fatty Liver) یا همان تجمع چربی در سلول‌های کبدی، یکی از مهمترین دلایل اصلی افزایش آنزیم‌های کبدی در جهان است. وقتی چربی بیش از اندازه در سلول‌ها انباشته شود، التهاب ایجاد میشود و مقادیری از آنزیم‌ها وارد خون می‌شوند.
اگر شما اضافه‌وزن، دیابت نوع دو یا کلسترول بالا دارید، احتمال بروز کبد چرب در شما بیشتر است. با کاهش وزن و اصلاح رژیم غذایی معمولاً آنزیم‌ها کاهش می‌یابند.
- مصرف الکل و برخی داروها
مصرف بیش‌ازحد الکل به سلول‌های کبدی آسیب می‌زند و موجب التهاب (هپاتیت الکلی) میشود. در نتیجه، سطح آنزیم‌هایی مانند AST و ALT بالا می‌رود.
همچنین برخی داروها مانند استاتین‌ها، استامینوفن، داروهای ضدتشنج و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی می‌توانند موجب افزایش موقت آنزیم‌های کبدی شوند. اگر شما داروی خاصی مصرف می‌کنید، لازم است با پزشک درباره‌ی عوارض احتمالی آن مشورت کنید.
- ابتلا به عفونت‌های ویروسی (هپاتیت A، B، C)
عفونت‌های ویروسی از دیگر عوامل مهم افزایش آنزیم‌های کبدی هستند. ویروس‌های هپاتیت می‌توانند التهاب حاد یا مزمن در کبد ایجاد کنند. در موارد مزمن، افزایش مداوم آنزیم‌ها ممکن است نخستین نشانه‌ی بیماری باشد، حتی پیش از بروز علائم ظاهری مانند زردی پوست یا خستگی.
اگر شما در معرض خون یا مایعات بدن دیگران قرار گرفته‌اید یا واکسن هپاتیت دریافت نکرده‌اید، آزمایش هپاتیت می‌تواند ضروری باشد.
- ابتلا به بیماری‌های خودایمنی و ژنتیکی
گاهی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های کبدی حمله می‌کند؛ این وضعیت به نام هپاتیت خودایمنی شناخته میشود و سبب افزایش مداوم آنزیم‌ها می‌گردد.
از سوی دیگر، بیماری‌های ژنتیکی مانند ویلسون (تجمع مس در بدن) و هموکروماتوز (تجمع آهن) نیز ممکن است باعث آسیب تدریجی کبد شوند. در این موارد درمان زودهنگام می‌تواند از آسیب دائمی جلوگیری کند.
- انسداد مجاری صفراوی یا ابتلا به سنگ صفراوی
وقتی جریان صفرا به دلیل وجود سنگ صفراوی، التهاب یا تنگی مجرا مختل میشود، فشار داخل مجرا افزایش می‌یابد و به بافت کبد آسیب می‌رسد. در این وضعیت معمولاً سطح ALP و GGT بیش از سایر آنزیم‌ها افزایش می‌یابد.
اگر شما دچار زردی پوست، ادرار تیره یا مدفوع روشن شده‌اید، باید احتمال انسداد مجاری صفراوی بررسی شود.
- نارسایی قلبی و بیماری‌های سیستمیک
گاهی افزایش آنزیم‌های کبدی مستقیماً از کبد ناشی نمی‌شود. در نارسایی قلبی یا کاهش جریان خون کبد، سلول‌های کبدی دچار کمبود اکسیژن می‌شوند و آنزیم‌ها وارد خون می‌گردند. همچنین شرایطی مانند سندرم متابولیک یا کم‌کاری تیروئید نیز ممکن است در این وضعیت نقش داشته باشند.
- آسیب عضلانی و ورزش شدید
آنزیم AST علاوه بر کبد در بافت عضلانی نیز وجود دارد. بنابراین، فعالیت فیزیکی سنگین، آسیب عضلانی یا جراحی می‌تواند باعث افزایش این آنزیم در خون شود. در چنین مواردی، سطح ALT معمولاً طبیعی می‌ماند و همین موضوع به تشخیص منشاء کمک می‌کند.
افزایش آنزیم های کبدی چگونه تشخیص داده می شود؟
وقتی آزمایش خون شما افزایش آنزیم‌های کبدی را نشان می‌دهد، پزشک ابتدا شرح حال کاملی از سبک زندگی، داروها، الکل و سابقه‌ی خانوادگی شما می‌گیرد. سپس ممکن است آزمایش‌های زیر انجام شود:
-
بررسی ویروس‌های هپاتیت و فاکتورهای خودایمنی
-
سونوگرافی یا MRI کبد برای بررسی چربی یا التهاب
-
آزمایش سطح آهن و فریتین برای رد بیماری‌های متابولیک
-
در موارد خاص، بیوپسی کبد جهت تعیین شدت التهاب یا فیبروز
درمان نهایی همیشه بر رفع علت اصلی تمرکز دارد: تغییر رژیم غذایی، قطع داروی مضر، کنترل دیابت یا درمان عفونت.
سوالات متداول
طرحواره پیدا نشد.
جمع‌بندی
افزایش آنزیم‌های کبدی نشانه‌ای از فشار یا آسیب به سلول‌های کبدی است، نه یک بیماری مستقل. دلایل اصلی آن شامل کبد چرب، مصرف الکل، داروها، عفونت‌های ویروسی، اختلالات خودایمنی، انسداد صفراوی و بیماری‌های متابولیک است.
اگر شما با چنین نتیجه‌ای در آزمایش روبه‌رو شده‌اید، بهتر است از خوددرمانی پرهیز کرده و با پزشک متخصص گوارش مشورت کنید. اصلاح سبک زندگی، پرهیز از مصرف داروهای غیرضروری و انجام آزمایش‌های تکمیلی می‌تواند به سلامت طولانی‌مدت کبد شما کمک کند.
کلینیک جم، حامی سلامتی شما!
منابع
