علت بالا رفتن ناگهانی ضربان قلب

بالا رفتن ناگهانی ضربان قلب، که به آن تاکی‌کاردی نیز گفته می‌شود، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. این وضعیت ممکن است از یک پاسخ طبیعی بدن به عوامل محیطی تا مشکلات جدی قلبی متفاوت باشد. در این مقاله، به بررسی علت‌های مختلف این پدیده، عوامل مؤثر بر آن، و روش‌های تشخیص و درمان می‌پردازم.

علت‌های فیزیولوژیکی

1. فعالیت بدنی و ورزش

فعالیت بدنی و ورزش تاثیر مستقیمی بر افزایش ضربان قلب دارند. این رابطه به دلیل نیازهای متابولیکی بدن و واکنش‌های فیزیولوژیکی است که در حین فعالیت بدنی رخ می‌دهد. این دلایل شامل موارد زیر هستند:

• افزایش نیاز به اکسیژن: در هنگام ورزش، عضلات بدن به اکسیژن بیشتری نیاز دارند تا بتوانند انرژی لازم برای انقباضات سریع‌تر و قوی‌تر را تأمین کنند. این نیاز افزایش‌یافته به اکسیژن باعث می‌شود که قلب با سرعت بیشتری خون را پمپاژ کند.
• تولید بیشتر دی‌اکسید کربن: افزایش فعالیت عضلات منجر به تولید بیشتر دی‌اکسید کربن و سایر مواد زائد متابولیکی می‌شود. سیستم عصبی مرکزی به این افزایش دی‌اکسید کربن پاسخ می‌دهد و ضربان قلب را برای دفع سریع‌تر این مواد افزایش می‌دهد.
• فعال‌سازی سیستم عصبی سمپاتیک: ورزش باعث فعال‌سازی سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود که نتیجه آن افزایش ترشح هورمون‌های استرس مانند آدرنالین است. آدرنالین باعث افزایش ضربان قلب، انقباض عروق و افزایش فشار خون می‌شود تا جریان خون به عضلات بهینه شود.
• افزایش جریان خون به عضلات: قلب باید خون بیشتری را به عضلات فعال برساند. برای رسیدن به این هدف، ضربان قلب افزایش می‌یابد و حجم پمپاژ هر ضربان نیز ممکن است افزایش یابد.

2- استرس و اضطراب

مشکلات روانی بالخصوص استرس و اضطراب تاثیرات قابل‌توجهی بر ضربان قلب دارند. این تاثیرات عمدتا به دلیل فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک و ترشح هورمون‌های استرس است که باعث تغییرات فیزیولوژیکی متعددی در بدن می‌شود. در ادامه، به بررسی این رابطه و مکانیسم‌های مرتبط با آن می‌پردازم.

• سیستم عصبی سمپاتیک: استرس و اضطراب باعث فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک می‌شوند. این سیستم بخشی از سیستم عصبی خودمختار است که مسئول واکنش‌های “جنگ یا گریز” می‌باشد. در پاسخ به استرس، سیستم عصبی سمپاتیک ضربان قلب را افزایش می‌دهد تا بدن آماده مقابله با تهدیدات شود.
• ترشح هورمون‌های استرس: هورمون‌هایی مانند آدرنالین (اپی‌نفرین) و نورآدرنالین در پاسخ به استرس از غدد فوق کلیوی ترشح می‌شوند. این هورمون‌ها باعث افزایش ضربان قلب، انقباض عروق خونی و افزایش فشار خون می‌شوند که به افزایش جریان خون به عضلات و ارگان‌های حیاتی کمک می‌کند.
• افزایش نیاز به اکسیژن: این نیاز افزایش‌یافته باعث می‌شود که قلب با سرعت بیشتری خون را پمپاژ کند تا اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به بافت‌ها برسد.

3- کافئین

کافئین یکی از شایع‌ترین مواد محرک مصرفی در جهان است که به طور گسترده‌ای در قهوه، چای، نوشابه‌های انرژی‌زا و برخی داروها یافت می‌شود. این ماده تاثیرات قابل‌توجهی بر سیستم قلبی-عروقی دارد، از جمله افزایش ضربان قلب. تاثیر کافئین بر ضربان قلب به صورت زیر است:

• تحریک سیستم عصبی مرکزی: کافئین با مسدود کردن گیرنده‌های آدنوزین در مغز، باعث افزایش سطح نوروترنسمیترهایی مانند نورآدرنالین و دوپامین می‌شود. این عمل منجر به افزایش هوشیاری، تمرکز و انرژی می‌شود، اما همچنین می‌تواند منجر به افزایش ضربان قلب گردد.
• افزایش ترشح آدرنالین: آدرنالین یکی از هورمون‌های اصلی “جنگ یا گریز” است که باعث افزایش ضربان قلب، انقباض عروق خونی و افزایش فشار خون می‌شود. این واکنش‌ها بدن را برای پاسخ سریع به موقعیت‌های استرس‌زا آماده می‌کنند.

4- نیکوتین

نیکوتین یکی از مواد محرک موجود در محصولات تنباکویی مانند سیگار، سیگار الکترونیکی و قلیان است. این ماده می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی افزایش ضربان قلب داشته باشد؛ که بدین صورت است:

• تحریک سیستم عصبی سمپاتیک: این سیستم بخشی از سیستم عصبی خودمختار است که مسئول پاسخ‌های “جنگ یا گریز” است. تحریک این سیستم منجر به ترشح هورمون‌های استرس مانند آدرنالین و نورآدرنالین می‌شود که باعث افزایش ضربان قلب، انقباض عروق خونی و افزایش فشار خون می‌گردد.
• اثر مستقیم بر گیرنده‌های نیکوتینی: نیکوتین با اتصال به گیرنده‌های نیکوتینی در سیستم عصبی مرکزی و محیطی باعث آزادسازی نوروترنسمیترهایی مانند دوپامین، نورآدرنالین و استیل‌کولین می‌شود. این مواد شیمیایی نقش مهمی در تنظیم فعالیت قلبی دارند و می‌توانند باعث افزایش ضربان قلب شوند.
• افزایش فعالیت هورمونی: نیکوتین باعث افزایش سطح هورمون‌هایی مانند کورتیزول و وازوپرسین می‌شود که هر دو بر ضربان قلب و فشار خون تاثیر دارند.

5- تغییرات هورمونی

این تغییرات می‌توانند به طور قابل‌توجهی بر ضربان قلب تاثیر بگذارند. هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم عملکرد بدن دارند و تغییرات در سطح آن‌ها می‌تواند منجر به تغییرات فیزیولوژیکی متعددی، از جمله افزایش ضربان قلب، شود. در ادامه به بررسی رابطه‌ی تغییرات هورمونی با بالا رفتن تپش قلب و مکانیسم‌های مرتبط با آن می‌پردازم.

• آدرنالین و نورآدرنالین: این هورمون‌ها که توسط غدد فوق کلیوی ترشح می‌شوند، در پاسخ به استرس و اضطراب آزاد می‌شوند. آدرنالین و نورآدرنالین باعث افزایش ضربان قلب، انقباض عروق خونی و افزایش فشار خون می‌شوند که به بدن کمک می‌کنند تا در مواقع استرس یا تهدید، سریع‌تر واکنش نشان دهد.
• تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3): این هورمون‌ها توسط غده تیروئید تولید می‌شوند و نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارند. افزایش سطح هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند منجر به تپش قلب سریع‌تر و نامنظم، افزایش فشار خون و تعریق شود. هایپرتیروئیدیسم (افزایش عملکرد غده تیروئید) می‌تواند به افزایش ضربان قلب و سایر مشکلات قلبی-عروقی منجر شود.
• کورتیزول: کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود و نقش مهمی در پاسخ به استرس و تنظیم متابولیسم دارد. افزایش سطح کورتیزول، به ویژه در شرایط استرس مزمن، می‌تواند منجر به افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و سایر مشکلات قلبی شود.
• هورمون‌های جنسی (استروژن و پروژسترون): این هورمون‌ها می‌توانند در برخی مواقع، به ویژه در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی، بر ضربان قلب تاثیر بگذارند. تغییرات سطح استروژن و پروژسترون می‌تواند منجر به تپش قلب، احساس گرما (هُت‌فلَش)، و تغییرات در فشار خون شود.

علت‌های پاتولوژیکی

1- بیماری‌های قلبی

بیماری و مشکلات قلبی به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث افزایش ضربان قلب یا تپش قلب می‌شوند. به طور مثال:

• بیماری عروق کرونر (CAD): به تنگی یا انسداد عروق خونی که خون‌رسانی به عضله قلب را انجام می‌دهند، گفته می‌شود. این تنگی یا انسداد می‌تواند باعث کاهش جریان خون به قلب و ایجاد درد قفسه سینه (آنژین) شود. در پاسخ به این وضعیت، قلب ممکن است با تپش سریع‌تر تلاش کند تا خون کافی به بافت‌ها برساند.
• نارسایی قلبی: به عدم توانایی قلب در پمپاژ خون کافی به ارگان‌ها و بافت‌های بدن گفته می‌شود. در این حالت، سیستم عصبی سمپاتیک فعال می‌شود تا ضربان قلب را افزایش دهد و کارآیی پمپاژ قلب را بهبود بخشد. این تلاش برای جبران ناکارآمدی قلب می‌تواند منجر به تپش قلب شود.
• آریتمی‌ها: اختلالات ریتم قلبی هستند که می‌توانند باعث تپش قلب سریع، کند، یا نامنظم شوند. انواع مختلفی از آریتمی‌ها وجود دارند، از جمله فیبریلاسیون دهلیزی، تاکی‌کاردی فوق بطنی، و تاکی‌کاردی بطنی که همگی می‌توانند منجر به تپش قلب شوند.
• کاردیومیوپاتی: به بیماری‌های عضله قلب گفته می‌شود که می‌توانند منجر به ضعف یا سختی عضله قلب شوند. این وضعیت می‌تواند باعث نارسایی قلبی و آریتمی‌ها شود که هر دو می‌توانند منجر به تپش قلب شوند.
• بیماری دریچه‌ای قلب: اختلالات دریچه‌های قلب مانند تنگی یا نارسایی دریچه‌ها می‌توانند باعث تغییرات در جریان خون و افزایش بار قلب شوند. این وضعیت ممکن است به افزایش ضربان قلب به عنوان یک مکانیزم جبرانی منجر شود.

 2- پرکاری تیروئید یا هایپرتیروئیدیسم

به وضعیتی گفته می‌شود که در آن غده‌ی تیروئید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی (T3 و T4) تولید می‌کند. این هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارند و بر عملکرد قلب و سیستم‌های دیگر بدن تاثیر می‌گذارند. بدین صورت که:

• افزایش متابولیسم: هورمون‌های تیروئیدی باعث افزایش متابولیسم بدن می‌شوند که منجر به افزایش نیاز به اکسیژن و مواد مغذی می‌گردد. قلب برای تامین این نیاز بیشتر، مجبور به کار بیشتر و سریع‌تر می‌شود.
• تحریک مستقیم قلب: هورمون‌های تیروئیدی می‌توانند گیرنده‌های بتا آدرنرژیک در قلب را تحریک کنند، که این امر منجر به افزایش تعداد ضربان قلب و قدرت انقباضات قلبی می‌شود.
• تغییرات در هدایت الکتریکی قلب: پرکاری تیروئید ممکن است باعث تغییراتی در سیستم هدایت الکتریکی قلب شود که می‌تواند منجر به آریتمی‌ها و افزایش تپش قلب گردد.

3- عفونت‌ها و تب

انواع عفونت‌ها و تب می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و باعث افزایش ضربان قلب شوند. این ارتباط به دلایل مختلفی رخ می‌دهد:

• افزایش متابولیسم بدن: تب یک پاسخ طبیعی بدن به عفونت است که به دنبال آن متابولیسم پایه بدن افزایش می‌یابد. برای مقابله با عفونت و تولید گرما، بدن نیاز به انرژی بیشتری دارد. این نیاز به انرژی بیشتر باعث افزایش ضربان قلب می‌شود تا خون بیشتری به بافت‌ها برسد و اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز را تامین کند.
• افزایش دمای بدن: با افزایش دمای بدن در هنگام تب، قلب مجبور است سریع‌تر کار کند تا حرارت اضافی تولید شده را از بدن خارج کند. برای هر درجه افزایش دما، ضربان قلب می‌تواند به طور متوسط 10 تا 15 ضربه در دقیقه افزایش یابد.
• فعالیت سیستم ایمنی: زمانی که بدن با یک عفونت مبارزه می‌کند، سیستم ایمنی فعال می‌شود و موادی مانند سیتوکین‌ها را ترشح می‌کند که می‌توانند بر عملکرد قلب تأثیر بگذارند. این مواد ممکن است به تحریک بیشتر سیستم عصبی سمپاتیک منجر شوند که ضربان قلب را افزایش می‌دهد.
• کاهش حجم مایعات بدن: در هنگام تب و عفونت، ممکن است بدن دچار از دست دادن مایعات (از طریق تعریق یا تب) شود که می‌تواند منجر به کاهش حجم خون گردد. در نتیجه، قلب باید سریع‌تر بتپد تا جریان خون کافی را به اندام‌ها برساند.
• عوامل التهابی: در طی عفونت‌ها، التهاب سیستمیک می‌تواند به طور مستقیم بر قلب و عروق تأثیر بگذارد و منجر به افزایش ضربان قلب شود. این وضعیت، به خصوص در عفونت‌های شدید مانند سپسیس (عفونت خون)، ممکن است به طور ناگهانی و چشمگیری ضربان قلب را افزایش دهد.

4- کم‌خونی یا آنمی

این موضوع زمانی رخ می‌دهد که تعداد گلبول‌های قرمز یا میزان هموگلوبین در خون کاهش می‌یابد. هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز است که اکسیژن را از ریه‌ها به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کند. وقتی فردی دچار کم‌خونی است، توانایی خون برای حمل اکسیژن کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به بروز علائم مختلفی از جمله افزایش ضربان قلب شود. این دلایل عبارتند از:

• کمبود اکسیژن در بافت‌ها: وقتی میزان اکسیژن در خون کاهش می‌یابد، بدن سعی می‌کند با افزایش جریان خون به بافت‌ها، این کمبود را جبران کند. یکی از راه‌هایی که بدن این کار را انجام می‌دهد، افزایش ضربان قلب است. قلب سریع‌تر می‌تپد تا اکسیژن بیشتری به بافت‌های بدن برسد.
• جبران کمبود اکسیژن: در کم‌خونی، قلب باید بیشتر کار کند تا همان مقدار اکسیژن را به بافت‌ها برساند. این تلاش اضافی منجر به افزایش ضربان قلب می‌شود، زیرا قلب باید خون بیشتری را در مدت زمان کوتاه‌تری پمپاژ کند.
• فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک: کمبود اکسیژن در بافت‌ها باعث تحریک سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود که یکی از وظایف آن افزایش ضربان قلب و فشار خون برای جبران کمبود اکسیژن است.
• افزایش حجم خون پمپاژ شده در هر ضربان: در شرایط کم‌خونی شدید، قلب سعی می‌کند با افزایش حجم خون پمپاژ شده در هر ضربان (افزایش برون‌ده قلبی) کمبود اکسیژن را جبران کند. این وضعیت می‌تواند باعث افزایش بار قلب و در نتیجه افزایش ضربان قلب شود.

سخن آخر

بالا رفتن ناگهانی ضربان قلب می‌تواند نشانه‌ای از یک پاسخ طبیعی بدن یا یک مشکل جدی قلبی باشد. تشخیص دقیق و درمان مناسب می‌تواند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. در صورت تجربه علائم شدید یا مکرر، مشاوره با یک متخصص قلب و عروق ضروری است. امکان ارتباط و مشاوره با متخصصین قلب و عروق در کلینیک تخصصی دکتر جم فراهم است. با همراهی برترین پزشکان و جراحان قلب و عروق، همراه سلامتی شما هستیم.

منابع

Heart beating fast for no reason: Causes and treatments

Tachycardia: Causes, Symptoms, and Treatment

Tachycardia: Symptoms and causes

آنژیوگرافی چیست؟

آنژیوگرافی یک ابزار تشخیصی قدرتمند و ضروری در پزشکی مدرن است که نقش حیاتی در تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی – عروقی ایفا می‌کند. این روش که به منظور مشاهده و ارزیابی عروق خونی در بدن انجام می‌شود، با دقت بالا و کمترین عوارض، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد تا سلامت بیماران را بهبود بخشند. این روش با استفاده از تزریق ماده‌ی حاجب و تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس، تصاویر دقیقی از داخل عروق خونی ایجاد می‌کند.

آنژیوگرافی به دلایل گوناگونی تجویز می‌شود؛ از جمله:

• پیگیری نتایج درمان
• ارزیابی پیش از جراحی
• ارزیابی درد قفسه‌ی سینه
• بررسی جریان خون در اندام‌ها
• تشخیص بیماری‌های قلبی – عروقی
• شناسایی گرفتگی، تنگی، تورم، آنوریسم و انسداد در عروق

آنژیوگرافی چگونه انجام می‌شود؟

1- دسترسی به شریان

یک کاتتر (لوله نازک و بلند) از طریق شریان (معمولا در کشاله ران، بازو یا مچ دست) وارد بدن می‌شود.

2- تزریق ماده‌ی حاجب

مواد حاجب موادی هستند که با نفوذ به ارگان مورد نظر، محیطی را ایجاد می‌کنند که از نظر جذب اشعه مساعدتر است؛ که همین امر منجر به نمایش جزئیات تشریحی اندام‌ها می‌شود. ماده حاجب از طریق کاتتر به داخل عروق خونی تزریق می‌شود.

3- تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس

با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری اشعه‌ی ایکس، تصاویر دقیقی از جریان خون در عروق خونی ثبت می‌شود.

مراقبت خانگی بعد از آنژیوگرافی

1- استراحت کامل

• پس از آنژیوگرافی به مدت 24 تا 48 ساعت باید استراحت کامل داشته باشید.
• تا زمان اجازه‌ی پزشک از فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های شدید پرهیز کنید.
• به مدت 24 ساعت از دوش گرفتن خودداری کنید.
• به مدت 24 تا 48 ساعت از رانندگی خودداری کنید

2- کنترل زخم

• در 24 ساعت اول، سعی کنید محل ورود کاتتر را بالا نگه دارید.
• محل ورود کاتتر را برای علائم عفونی مانند قرمزی، تورم و ترشح بررسی کنید.
• در صورت وجود تورم، از یخ بر روی محل ورود کاتتر استفاده کنید.
• محل زخم را تمیز و خشک نگه دارید.
• در صورت نیاز و با تجویز پزشک، از کرم‌های ضدعفونی کننده استفاده کنید.

3- مراجعه به پزشک

• در زمان‌های تعیین شده برای پیگیری با پزشک خود ملاقات داشته باشید.
• در صورت بروز علائمی مانند درد شدید قفسه سینه، تنگی نفس، یا تورم شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

4- مراقبت تغذیه‌ای

رژیم غذایی سالم و ارگانیک داشته باشید؛ به طور مثال:

• میوه‌های تازه و سرشار از آنتی‌اکسیدان را مصرف کنید؛ مانند: توت‌ها، سیب، پرتقال، گلابی، کیوی و … .
• سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم، بروکلی، همچنین سبزیجات رنگارنگ مانند هویج، فلفل دلمه‌ای و گوجه‌فرنگی که غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند را استفاده کنید. مصرف سبزیجات به صورت خام یا بخارپز بهتر است تا مواد مغذی آن‌ها حفظ شود.
• ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین، و تن که غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند، به سلامت قلب کمک می‌کنند.
• پروتئین نقش مهمی در ترمیم و تقویت قلب دارد. انواع گوشت قرمز و سفید بدون پوست و ‌چربی دارای پروتئین بالایی است.
• انواع حبوبات مانند لوبیا، نخود، عدس منابع خوبی از پروتئین گیاهی هستند.
• لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی مانند شیر، ماست و پنیر منابع خوبی از کلسیم و پروتئین هستند.
• غلات کامل مانند جو، برنج قهوه‌ای، کینوا، و نان تهیه شده از آرد کامل که فیبر بالایی دارند، به کنترل سطح قند خون و کلسترول کمک می‌کنند.
• انواع روغن و چربی در روند پیشگری و درمان بیماری‌های قلبی – عروقی به توجه ویژه‌ای نیاز دارد. یکی از بهترین انتخاب‌ها روغن زیتون است که سرشار از چربی‌های سالم و آنتی‌اکسیدان‌ها است.
• انواع آجیل و دانه‌ها مانند بادام، گردو، و دانه‌ی چیا غنی از چربی‌های سالم، فیبر و پروتئین هستند.
• مصرف مقدار کافی آب برای حفظ هیدراتاسیون بدن ضروری است. به ویژه پس از آنژیوگرافی مایعات کافی بنوشید تا مواد حاجب از بدن دفع شوند. در بین نوشیدنی‌ها به جز آب، چای سبز که حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها است می‌تواند به بهبود سلامت قلب کمک کند.
• مکمل‌های غذایی را نیز در صورت نیاز و با مشورت پزشک استفاده کنید.

5- اجتناب‌های تغذیه‌ای و مصرفی

• نمک را کاهش دهید. چه به صورت خاص، چه به صورت مخلوط در انواع خوراکی‌ها؛ مثل: خیارشور، زیتون‌های نمک‌دار و انواع ترشی‌های شور. چرا که باعث افزایش سطح نرمال فشار خون می‌شوند.
• شکر اضافی را کاهش دهید تا سطح قند خون کنترل شود.
• گوشت قرمز و سفید چرب برای بیمارن قلبی مناسب نیست.
• غذاهای فرآوری شده و آماده که حاوی چربی‌های ترانس، نمک و شکر زیاد هستند، برای قلب بسیار خطرناک است.
• غذاهای کنسروی را به طور کامل محدود کنید؛ چرا که حاوی نمک و مواد افزودنی زیادی هستند.
• میان وعده‌ها و تنقلات بسته بندی شده مانند چیپس، پفک و کراکرهای نمکی حاوی چربی‌های ناسالم و نمک زیادی هستند و در طولانی مدت با تاثیر بر عروق سلامت قلب را به خطر می‌اندازند.
• انواع گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس و هات‌داگ که حاوی چربی‌های اشباع، نمک و نیترات هستند، برای سلامت عمومی به خصوص قلب و عروق خطرناک هستند.
• لبنیات پر چرب مانند شیر کامل، پنیرهای چرب و کره که حاوی چربی‌های اشباع زیادی هستند برای حفظ سلامت قلب و عروق مناسب نیستند.
• سیگار و سایر محصولات دخانی را مصرف نکنید.
• مصرف الکل را به طور کامل قطع کنید.
• قهوه و سایر نوشیدنی‌های کافئینی را به مدت چند روز محدود کنید. چرا که مصرف بیش از حد قهوه، چای، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند فشار خون را افزایش داده و گاهی اوقات باعث آریتمی قلبی نیز بشود.
• وعده‌های کوچک و مکرر را به جای خوردن وعده‌های بزرگ انتخاب کنید.

6- مصرف داروها

• داروهای تجویز شده توسط پزشک را به موقع و طبق دستور مصرف کنید.
• از مسکن‌های تجویز شده برای کنترل درد استفاده کنید.

7- مراقبت‌های عمومی

• از لباس‌های گشاد و راحت استفاده کنید تا به محل زخم فشار وارد نشود.
• هنگام خوابیدن، از بالشت زیر سر استفاده کنید تا به کمر و محل زخم فشار نیاید.
• در صورت تورم پاها، از جوراب‌های فشاری استفاده کنید.
• فشار خون خود را به‌طور منظم اندازه‌گیری کنید.
• در صورت دیابتی بودن، سطح قند خون خود را به‌طور منظم کنترل کنید.
• سعی کنید استرس خود را کاهش داده و آرامش ذهنی خود را حفظ کنید.

سخن آخر

با شناسایی زودهنگام مشکلات عروقی، می‌توان از بروز مشکلات جدی‌تر مانند حمله قلبی یا سکته جلوگیری کرد. فلذا نگران مقداری زحمت و دشواری آنژیوگرافی نباشید. با رعایت نکات فوق به خصوص انتخاب‌های تغذیه‌ای، می‌توانید به بهبود سریع‌تر پس از آنژیوگرافی و بهبود سلامت قلب و عروق کمک کنید. به همین منظور مشاوره و راهنمایی متخصص تغذیه در این مسیر سودمند خواهد بود. در کلینیک تخصصی دکتر جم، با حضور برترین متخصصان قلب و عروق و تغذیه همراه سلامتی شما هستیم.

منابع

Coronary Angiography

cardiac catheterisation and coronary

Discharge advice after your coronary angiogram, angioplasty or stent insertion

بهترین راه تشخیص گرفتگی عروق قلبی

گرفتگی رگ‌های قلب یا بیماری عروق کرونری یکی از مشکلات شایع و جدی سلامتی است که می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی حاد و حتی مرگ شود. این بیماری به دلیل تجمع چربی و پلاک‌های کلسیمی در دیواره‌های رگ‌های قلب به وجود می‌آید و جریان خون به قلب را محدود می‌کند. تشخیص زودهنگام این مشکل می‌تواند به درمان موثرتر و پیشگیری از عوارض جدی کمک کند. در این مقاله، به بررسی بهترین روش‌های تشخیص گرفتگی رگ‌های قلب خواهم پرداخت.

علائم و نشانه‌های گرفتگی رگ‌های قلب

گرفتگی رگ‌های قلب یا بیماری عروق کرونری می‌تواند علائم متنوعی داشته باشد. این علائم به دلیل کاهش جریان خون به عضله قلب بروز می‌کنند و ممکن است در هر فرد متفاوت باشند. برخی از علائم شایع گرفتگی رگ‌های قلب عبارتند از:

1- درد قفسه سینه (آنژین صدری)

• شرح: این درد معمولا به صورت فشار، سنگینی یا سوزش در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه احساس می‌شود. ممکن است به گردن، شانه‌ها، بازوها (به خصوص بازوی چپ) و حتی فک یا پشت انتشار یابد.
• زمان بروز: این درد اغلب با فعالیت‌های جسمانی، استرس، یا وعده‌های غذایی سنگین بروز می‌کند و با استراحت یا مصرف داروهایی مانند نیتروگلیسیرین کاهش می‌یابد.

2- تنگی نفس

• شرح: احساس کمبود نفس یا دشواری در تنفس می‌تواند نشانه‌ای از کاهش جریان خون به قلب باشد. این حالت ممکن است در هنگام فعالیت یا حتی در حالت استراحت بروز کند.
• علت: کاهش کارایی قلب در پمپاژ خون می‌تواند منجر به تجمع مایعات در ریه‌ها و ایجاد تنگی نفس شود.

3- خستگی مفرط

• شرح: احساس خستگی شدید و غیرعادی حتی با انجام فعالیت‌های روزمره می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات قلبی باشد.
• علت: کاهش جریان خون به عضلات و بافت‌های بدن می‌تواند باعث خستگی مفرط شود.

4- تعریق غیرعادی

• شرح: تعریق شدید بدون دلیل مشخص، به خصوص تعریق سرد، می‌تواند علامتی از گرفتگی رگ‌های قلب باشد.
• زمان بروز: این حالت ممکن است به طور ناگهانی و همراه با درد قفسه سینه بروز کند.

5- سرگیجه و غش

• شرح: کاهش جریان خون به مغز می‌تواند منجر به سرگیجه یا حتی غش شود.
• علت: افت فشار خون به دلیل کاهش کارایی قلب در پمپاژ خون می‌تواند موجب این حالت شود.

6- تپش قلب

• شرح: احساس ضربان نامنظم یا سریع قلب می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات قلبی باشد.
• زمان بروز: این حالت ممکن است به طور ناگهانی بروز کند و با استراحت یا تغییر وضعیت بدن بهبود یابد.

7- ورم در اندام‌ها

• شرح: ورم در پاها، مچ پا و حتی شکم می‌تواند نشانه‌ای از نارسایی قلبی باشد که ناشی از گرفتگی رگ‌های قلب است.
• علت: تجمع مایعات در بدن به دلیل کاهش کارایی قلب در پمپاژ خون می‌تواند منجر به ورم شود.

8- احساس ضعف یا بی‌حالی

• شرح: احساس ضعف عمومی و بی‌حالی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات قلبی باشد.
• علت: کاهش جریان خون و اکسیژن به بافت‌ها و اعضای بدن می‌تواند موجب این حالت شود.

روش‌های غیرتهاجمی تشخیص گرفتگی رگ‌های قلب

1- الکتروکاردیوگرام

• توضیح: این تست فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و می‌تواند ناهنجاری‌هایی که ناشی از گرفتگی رگ‌های قلب هستند را نشان دهد.
• مزایا: غیرتهاجمی، سریع و ارزان.
• محدودیت‌ها: ممکن است همه موارد گرفتگی را نشان ندهد.

2- آزمایش خون

• توضیح: اندازه‌گیری سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاص در خون می‌تواند نشانه‌هایی از آسیب به عضله قلب را نشان دهد.
• مزایا: ساده و سریع.
• محدودیت‌ها: نمی‌تواند موقعیت دقیق گرفتگی را مشخص کند.

3- اکوکاردیوگرام

• توضیح: این تست از امواج صوتی برای تولید تصاویری از قلب استفاده می‌کند و می‌تواند عملکرد پمپاژ قلب و ساختار آن را بررسی کند.
• مزایا: غیرتهاجمی و دقیق.
• محدودیت‌ها: ممکن است در برخی موارد نیاز به تست‌های تکمیلی باشد.

4- تست ورزش (تست استرس)

• توضیح: این تست فعالیت قلب را در هنگام ورزش یا استرس بررسی می‌کند و می‌تواند نشانه‌های گرفتگی رگ‌ها را نشان دهد.
• مزایا: می‌تواند گرفتگی‌های جزئی را که در حالت استراحت قابل تشخیص نیستند، نشان دهد.
• محدودیت‌ها: برای برخی افراد با شرایط خاص سلامتی ممکن است خطرناک باشد.

5- سی‌تی آنژیوگرافی قلبی

• توضیح: این روش از تصاویر سی‌تی برای بررسی رگ‌های قلب استفاده می‌کند و می‌تواند نواحی تنگ شده یا مسدود شده را نشان دهد.
• مزایا: غیرتهاجمی و دقیق.
• محدودیت‌ها: نیاز به تزریق ماده حاجب دارد که ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد.

روش‌های تهاجمی تشخیص گرفتگی رگ‌های قلب

1- آنژیوگرافی کرونری

• توضیح: این روش شامل تزریق ماده حاجب به رگ‌های قلب و گرفتن تصاویر اشعه ایکس است که می‌تواند نواحی تنگ شده یا مسدود شده را به وضوح نشان دهد.
• مزایا: دقیق‌ترین روش تشخیص گرفتگی رگ‌های قلب.
• محدودیت‌ها: تهاجمی و نیاز به بستری شدن کوتاه مدت دارد.

2- کاتتریزاسیون قلب

• توضیح: این روش شامل وارد کردن یک لوله نازک به داخل رگ‌های قلب است که می‌تواند فشار خون و جریان خون را اندازه‌گیری کند و تصاویر دقیقی از رگ‌های قلب بگیرد.
• مزایا: امکان تشخیص دقیق و انجام همزمان درمان.
• محدودیت‌ها: تهاجمی و ممکن است خطرات کمی داشته باشد.

جدیدترین روش‌های تشخیص گرفتگی رگ‌های قلب

1- تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی قلبی

• توضیح: این روش از امواج مغناطیسی و رایانه برای ایجاد تصاویر دقیقی از قلب و رگ‌های خونی استفاده می‌کند.
• مزایا: غیرتهاجمی و بسیار دقیق.
• محدودیت‌ها: گران قیمت و نیاز به تجهیزات پیشرفته.

2- توموگرافی پوزیترون امیسیون

• توضیح: این روش از یک ماده رادیواکتیو برای تولید تصاویر سه‌بعدی از قلب و رگ‌ها استفاده می‌کند.
• مزایا: دقت بالا در تشخیص نواحی با جریان خون کاهش یافته.
• محدودیت‌ها: هزینه بالا و نیاز به تزریق ماده رادیواکتیو.

3- آنژیوگرافی نوری همدوس

• توضیح: این روش از نور برای ایجاد تصاویر دقیق از دیواره‌های رگ‌ها استفاده می‌کند.
• مزایا: دقت بالا در تشخیص پلاک‌های رگی.
• محدودیت‌ها: تهاجمی و نیاز به تجهیزات ویژه.

مقایسه‌ی روش‌ها و انتخاب بهترین روش

انتخاب بهترین روش تشخیص گرفتگی رگ‌های قلب بستگی به شرایط فردی بیمار، شدت علائم، و امکانات موجود دارد. برخی از معیارهای مهم در انتخاب روش مناسب شامل موارد زیر است:

• دقت تشخیص: روش‌های تهاجمی مانند آنژیوگرافی کرونری بالاترین دقت را دارند، اما روش‌های غیرتهاجمی مانند سی‌تی آنژیوگرافی نیز می‌توانند دقت قابل قبولی ارائه دهند.
• ریسک و عوارض: روش‌های غیرتهاجمی معمولاً کمترین ریسک و عوارض را دارند، در حالی که روش‌های تهاجمی ممکن است خطرات بیشتری داشته باشند.
• هزینه و دسترسی: برخی روش‌ها مانند CMR و PET هزینه‌های بالایی دارند و ممکن است در همه مراکز درمانی در دسترس نباشند.
• وضعیت کلی بیمار: شرایط سلامت عمومی بیمار و تحمل او برای تست‌های تهاجمی یا نیاز به تست‌های سریع و غیرتهاجمی نیز در انتخاب روش مؤثر است.

سخن آخر

تشخیص دقیق و زودهنگام گرفتگی رگ‌های قلب برای پیشگیری از عوارض جدی و درمان مؤثر حیاتی است. هر کدام از روش‌های تشخیصی مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند و انتخاب بهترین روش بستگی به شرایط خاص هر بیمار دارد. پزشکان با توجه به علائم، شرایط بیمار و امکانات موجود می‌توانند بهترین روش را برای تشخیص و درمان گرفتگی رگ‌های قلب انتخاب کنند.

منابع

About Coronary Artery Disease (CAD)

How Do You Know If You Have a Heart Blockage?

Noninvasive Testing for Coronary Artery Disease

تعداد نرمال ضربان قلب در سنین مختلف

ضربان قلب، که در حالت استراحت اندازه‌گیری می‌شود، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت قلب و سیستم گردش خون است که اطلاعات زیادی درباره‌ی وضعیت جسمانی فرد ارائه می‌دهد. این شاخص به طور مستقیم از طریق تعداد ضربان‌های قلب در هر دقیقه اندازه‌گیری می‌شود و به عنوان یک پارامتر اساسی در بررسی وضعیت سلامتی افراد در سنین مختلف و نشانه‌ای از سلامت عمومی و عملکرد سیستم قلبی‌عروقی در نظر گرفته می‌شود. تعداد نرمال ضربان قلب بسته به سن، جنسیت، وضعیت جسمانی و فعالیت‌های روزانه متفاوت است. در این مقاله به بررسی تعداد نرمال ضربان قلب در سنین مختلف، عوامل تاثیرگذار بر آن و روش‌های اندازه‌گیری آن می‌پردازم.

تغییرات ضربان قلب در سنین مختلف

1- نوزادان و کودکان

ضربان قلب نوزادان و کودکان به طور قابل توجهی بالاتر از بزرگسالان است. این مسئله به دلیل نیاز بالاتر بدن آن‌ها به اکسیژن و مواد مغذی برای رشد و توسعه است. با رشد کودک و افزایش سن، ضربان قلب کاهش می‌یابد؛ که این کاهش تدریجی به دلیل رشد و توسعه سیستم قلبی عروقی و بهبود کارایی آن رخ می‌دهد.

2- نوجوانان

با ورود به دوره‌ی نوجوانی، ضربان قلب به تدریج کاهش می‌یابد و به سطحی نزدیک به سطح بزرگسالان می‌رسد. این دوره از زندگی با تغییرات هورمونی، رشد سریع بدن و فیزیولوژیکی قابل توجهی همراه است که می‌توانند بر ضربان قلب تاثیر داشته باشند. بازه‌ی نوجوانان به صورت معمول با فعالیت‌های بدنی زیاد و استرس‌های تحصیلی همراه است که می‌تواند بر ضربان قلب تاثیرگذار باشد.

3- بزرگسالان

ضربان قلب در بزرگسالان در صورت ثابت بودن سلامتی قلب در بازه‌ی مشخصی قرار دارد؛ و به طور معمول ثابت‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر است. این مقدار ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند سطح فعالیت بدنی، وضعیت روحی، مصرف داروها و شرایط روانی و پزشکی خاص تغییر کند.

• ورزشکاران حرفه‌ای معمولا ضربان قلب استراحتی پایین‌تری دارند، که می‌تواند به 40 تا 60 ضربه در دقیقه برسد.

4- سالمندان

ضربان قلب در سالمندان معمولا به دلیل کاهش کارایی سیستم قلبی عروقی و افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی، ممکن است کمی افزایش یابد. با افزایش سن، عروق خونی سخت‌تر می‌شوند و ظرفیت پمپاژ قلب کاهش می‌یابد، که این امر می‌تواند منجر به افزایش خفیف ضربان قلب استراحتی شود. با این حال، فعالیت بدنی منظم و مراقبت‌های پزشکی می‌تواند به حفظ ضربان قلب نرمال کمک کند.

• برخی منابع توصیه می‌کنند که ضربان قلب سالمندان تا 90 ضربه در دقیقه نیز نرمال محسوب می‌شود. فراموش نکنید که مهم‌ترین و امن‌ترین تشخیص توسط پزشک انجام می‌شود.

عوامل موثر بر ضربان قلب

ضربان قلب می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد که شامل موارد زیر است:

1- فعالیت بدنی

یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر ضربان قلب، سطح فعالیت بدنی فرد است. در طول ورزش و فعالیت‌های بدنی، ضربان قلب افزایش می‌یابد تا نیاز بدن به اکسیژن و مواد مغذی تامین شود. پس از اتمام فعالیت، ضربان قلب به تدریج به سطح استراحتی باز می‌گردد.

2- وضعیت روحی و روانی

استرس، اضطراب و وضعیت‌های روحی مختلف می‌توانند به طور قابل توجهی بر ضربان قلب تاثیر بگذارند. این تاثیرات معمولا به صورت افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون ظاهر می‌شوند.

3- مصرف برخی از داروها

برخی از داروها می‌توانند ضربان قلب را کاهش یا افزایش دهند. به عنوان مثال، داروهای بتا بلاکر ضربان قلب را کاهش می‌دهند، در حالی که داروهای تحریک کننده‌ی سیستم عصبی مرکزی می‌توانند ضربان قلب را افزایش دهند.

4- شرایط خاص پزشکی

برخی از شرایط خاص پزشکی می‌توانند بر روی ضربان قلب تاثیر بگذارند. این شرایط ممکن است باعث افزایش یا کاهش ضربان قلب شوند و در برخی موارد نوسانات غیرعادی را ایجاد کنند.

• فیبریلاسیون دهلیزی: یک نوع آریتمی قلبی است که در آن دهلیزهای قلب به طور نامنظم و سریع می‌تپند. این وضعیت می‌تواند منجر به ضربان قلب سریع و نامنظم شود و خطر سکته مغزی و نارسایی قلبی را افزایش دهد.
• نارسایی قلبی: در این وضعیت، قلب نمی‌تواند خون را به طور موثر پمپاژ کند، که ممکن است باعث افزایش ضربان قلب به عنوان یک مکانیزم جبرانی برای حفظ جریان خون مناسب شود.
• پرکاری تیروئید: این وضعیت باعث افزایش تولید هورمون‌های تیروئید می‌شود که می‌توانند متابولیسم بدن را افزایش داده و ضربان قلب را تسریع کنند.
• کم‌کاری تیروئید: در این وضعیت، تولید هورمون‌های تیروئید کاهش می‌یابد، که می‌تواند باعث کاهش ضربان قلب و خستگی شود.
• فشار خون بالا: فشار خون بالا می‌تواند باعث سفتی و تنگی عروق خونی شود، که ممکن است منجر به افزایش ضربان قلب و فشار بر قلب شود.
• کم‌خونی: کم‌خونی می‌تواند باعث کاهش سطح اکسیژن در خون شود، که ممکن است ضربان قلب را به عنوان یک مکانیزم جبرانی افزایش دهد
• بیماری مزمن انسدادی ریه: این بیماری می‌تواند باعث کاهش اکسیژن خون و افزایش ضربان قلب به عنوان یک پاسخ جبرانی شود.
• تب و عفونت‌های شدید: تب و عفونت‌های شدید می‌توانند باعث افزایش متابولیسم بدن و ضربان قلب شوند. سپسیس (عفونت سیستمیک) نیز می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر ضربان قلب داشته باشد.
• الکترولیت‌های نامتعادل: عدم تعادل در الکترولیت‌های خون (مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم) می‌تواند باعث آریتمی‌های قلبی و تغییرات در ضربان قلب شود.

روش‌های اندازه‌گیری ضربان قلب

1- روش‌های دستی

• نبض گردن (شریان کاروتید): دو انگشت (معمولا انگشت اشاره و وسط) را بر روی شریان کاروتید در گردن قرار دهید و تعداد ضربان‌ها را در مدت زمان مشخص (معمولا ۱۵ ثانیه) شمارش کنید و آن را ضرب در ۴ کنید تا تعداد ضربان در دقیقه را بدست آورید.
• نبض مچ دست (شریان رادیال): دو انگشت را بر روی شریان رادیال در مچ دست قرار دهید و همانند روش گردن، تعداد ضربان‌ها را شمارش کنید.

2- استفاده از دستگاه‌های پزشکی و مانیتورهای ضربان قلب

• الکتروکاردیوگرام: یک روش دقیق برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب که در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه با اتصال الکترودهایی به بدن، سیگنال‌های الکتریکی قلب را دریافت و تحلیل می‌کند.
• پالس اکسیمتر: این دستگاه با قرار گرفتن بر روی انگشت یا لاله گوش، از طریق اندازه‌گیری میزان جذب نور در بافت‌ها، تعداد ضربان قلب و سطح اکسیژن خون را اندازه‌گیری می‌کند.
• مانیتورهای پوشیدنی: این دستگاه‌ها معمولا به صورت ساعت‌های هوشمند یا بندهای تناسب اندام وجود دارند که با استفاده از سنسورهای نوری (فتوپلتیسموگرافی) ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کنند.
• مانیتورهای قفسه سینه: این دستگاه‌ها به دور قفسه سینه بسته می‌شوند و با استفاده از الکترودها سیگنال‌های الکتریکی قلب را دریافت و تحلیل می‌کنند.

3- روش‌های تصویری

• فوتوپلتیسموگرافی: این روش بر اساس تغییرات حجم خون در رگ‌ها در هر ضربان قلب است. سنسورهای نوری تغییرات نور جذب شده یا منعکس شده توسط بافت‌های بدن را اندازه‌گیری کرده و تعداد ضربان قلب را محاسبه می‌کند.

4- گجت‌های هوشمند

• برخی از ساعت‌های هوشمند و بندهای ورزشی قابلیت اندازه‌گیری ضربان قلب را دارند.

سخن آخر

تعداد نرمال ضربان قلب یکی از شاخص‌های مهم سلامت قلب و سیستم گردش خون است که در سنین مختلف متفاوت می‌باشد. شناخت این تفاوت‌ها و عوامل مؤثر بر ضربان قلب می‌تواند به افراد کمک کند تا وضعیت سلامت خود را بهتر درک کنند و در صورت نیاز، اقدامات مناسبی برای بهبود سلامت خود انجام دهند. توجه به ضربان قلب و تغییرات آن می‌تواند نقش مهمی در ارزیابی وضعیت سلامتی و پیشگیری و مدیریت بیماری‌های قلبی و عروقی داشته باشد. با رعایت سبک زندگی سالم، انجام فعالیت‌های بدنی منظم و مشاوره با پزشک می‌توان ضربان قلب را در محدوده‌ی نرمال حفظ کرد.

منابع

Target Heart Rates Chart

Normal Heart Rate by Age

Normal Resting Heart Rate By Age

اندازه‌گیری ضربان قلب به وسیله‌‌ی فشارسنج

ضربان قلب به تعداد دفعاتی اطلاق می‌شود که قلب در هر دقیقه تپش می‌کند. این تپش‌ها به دلیل انقباضات منظم عضله‌ی قلب ایجاد می‌شوند که خون را از طریق رگ‌های خونی به سراسر بدن پمپاژ می‌کند. اندازه‌گیری ضربان قلب می‌تواند اطلاعات مهمی درباره‌ی سلامت قلب و عملکرد سیستم گردش خون فراهم کند. به عنوان مثال، ضربان قلبی که به طور مزمن بالاتر یا پایین‌تر از محدوده‌ی نرمال باشد، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات قلبی یا دیگر شرایط پزشکی باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارند. یکی از دستگاه‌های پزشکی در دسترس، فشارسنج است. با این دستگاه می‌توان ضربان قلب را اندازه‌ گرفت و در صورت غیر معمول بودن آن اقدامات لازم را اجرا کرد. در این مقاله به بررسی تعداد نرمال ضربان قلب و روش‌های اندازه‌گیری آن با استفاده از دستگاه فشارسنج، می‌پردازم.

عوامل موثر بر ضربان قلب

• سن
• جنسیت
• مصرف داروها
• سطح فعالیت بدنی
• دمای بدن و محیط
• وضعیت احساسی و استرس
• وضعیت سلامت عمومی و بیماری‌ها
• وضعیت خواب و استراحت
• مصرف الکل و مواد مخدر
• تغذیه و هیدراتاسیون
• وزن و ترکیب بدنی
• شرایط بارداری
• ژنتیک
• ارتفاع

تعداد نرمال ضربان قلب

تعداد نرمال ضربان قلب که در حالت استراحت اندازه‌گیری می‌شود، در سنین مختلف به شرح زیر است:

توجه داشته باشید که این مقادیر می‌توانند بر اساس وضعیت سلامت، سطح فعالیت بدنی، و شرایط فردی متغیر باشند. برای افراد ورزشکار یا کسانی که به طور منظم ورزش می‌کنند، ضربان قلب در حالت استراحت می‌تواند کمتر از این مقادیر باشد.

چگونه دستگاه فشارسنج تعداد ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کند؟

دستگاه فشارسنج از طریق بررسی تغییرات فشار خون در رگ‌های خونی که به وسیله‌ی پمپ کردن خون توسط قلب ایجاد می‌شود، تعداد ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کند. دو نوع اصلی فشار سنج وجود دارد:

1- فشارسنج دیجیتال

این دستگاه به صورت الکترونیکی کار می‌کند و به راحتی با قرار دادن بازوبند بر روی بازو و فشردن دکمه، فشار خون را اندازه‌گیری می‌کند. این نوع دستگاه به راحتی قابل استفاده است و نتایج را به صورت دیجیتال نمایش می‌دهد.

2- فشار سنج عقربه‌ای (آنالوگ)

این دستگاه شامل یک بازوبند، یک پمپ هوا و یک گیج عقربه‌ای است. کاربر باید بازوبند را پمپ کند و از طریق گوشی پزشکی، صدای ضربان قلب را شنیده و تعداد ضربان قلب و فشار خون را به صورت دستی خوانش کند.

فشارسنج‌ها به طور معمول دارای دو عدد هستند:

• فشار سیستولیک (بالاترین عدد): فشارخون در زمان انقباض قلب را نشان می‌دهد،
• فشار دیاستولیک (پایین‌ترین عدد): فشارخون در زمان استراحت قلب را اندازه‌گیری می‌کند.

در برخی از مدل‌ها، تعداد ضربان قلب به عنوان یک عدد جداگانه نمایش داده می‌شود.

چگونه دستگاه فشارسنج تعداد ضربان قلب را اندازه گیری می‌کند؟

دستگاه‌های فشارسنج به غیر از اندازه‌گیری فشارخون، می‌توانند تعداد ضربان قلب را نیز اندازه‌گیری کنند. نحوه عملکرد به صورت زیر است:

1- باد کردن کاف (Cuff)

دستگاه کاف را باد کنید تا فشار در آن به حدی برسد که جریان خون در شریان مسدود شود.

2- تخلیه تدریجی فشار

دستگاه به آرامی فشار کاف را کاهش می‌دهد. در این مرحله، جریان خون شروع به عبور از شریان می‌کند و ضربان‌های قلب (پالس‌ها) باعث ایجاد تغییرات کوچک در فشار داخل کاف می‌شوند.

3- شناسایی نبض

دستگاه این تغییرات فشار را که ناشی از ضربان قلب است، شناسایی می‌کند. این تغییرات در قالب سیگنال‌های الکتریکی ضبط می‌شوند.

4- محاسبه تعداد ضربان

با شمارش تعداد پالس‌ها در یک بازه زمانی مشخص، دستگاه می‌تواند تعداد ضربان قلب را در دقیقه محاسبه کند.

چگونه با دستگاه فشارسنج ضربان قلب را اندازه‌گیری کنیم؟

برای اندازه‌گیری دقیق ضربان قلب با دستگاه فشارسنج، باید به چند نکته کلیدی توجه کنید. این موارد می‌توانند دقت اندازه‌گیری را بهبود ببخشند:

1- انتخاب زمان مناسب

بهترین زمان برای اندازه‌گیری ضربان قلب و فشار خون، زمانی است که بدن در حالت آرامش است. برای مثال، ۵ تا ۱۰ دقیقه پس از نشستن در یک محیط آرام.

2- استفاده صحیح از کاف

• اندازه مناسب کاف: مطمئن شوید که کاف متناسب با دور بازوی شما باشد. کاف بسیار کوچک یا بزرگ می‌تواند نتایج نادرستی ارائه دهد.
• موقعیت قرارگیری: کاف را در حدود ۲-۳ سانتی‌متر بالای آرنج ببندید و آن را به درستی در مرکز شریان قرار دهید.
• ارتفاع بازو: بازوی شما باید در سطح قلب باشد. اگر بازو بالاتر یا پایین‌تر از قلب باشد، ممکن است نتایج نادرست شوند.

3- عدم حرکت و صحبت کردن

در طول اندازه‌گیری، آرام و بی‌حرکت بنشینید. حرکت یا صحبت کردن می‌تواند دقت اندازه‌گیری را کاهش دهد.

4- تنظیم صحیح دستگاه

اطمینان حاصل کنید که دستگاه فشارسنج شما به درستی کالیبره شده باشد و تنظیمات آن صحیح است.

5- تکرار اندازه‌گیری

برای اطمینان از دقت، بهتر است اندازه‌گیری را چند بار تکرار کنید و میانگین نتایج را در نظر بگیرید.

6- مقایسه با روش‌های دیگر

در صورت شک در دقت اندازه‌گیری، می‌توانید تعداد ضربان قلب را به صورت دستی (مثلا با لمس شریان رادیال یا گردن) شمارش کنید و با نتایج دستگاه مقایسه کنید.

مزایا و معایب اندازه‌گیری ضربان قلب با فشارسنج چیست؟

1- مزایا

• دقت بالا: فشارسنج‌های دیجیتال به طور معمول دقت بالایی در اندازه‌گیری فشار خون و ضربان قلب دارند.
• کاربرد آسان: بسیاری از فشارسنج‌ها طراحی ساده‌ای دارند و در خانه قابل استفاده هستند.
• گزارش‌گیری خودکار: برخی از دستگاه‌های دیجیتال قادر به ذخیره‌سازی اطلاعات و ارائه نمادهای تجزیه‌ و تحلیل هستند.

2- معایب

• نیاز به کالیبراسیون: فشارسنج‌ها باید به‌طور منظم کالیبره شوند تا دقت اندازه‌گیری حفظ شود.
• اعتماد به نفس و استرس: برخی افراد ممکن است به دلیل استرس، نتایج نادرستی ارائه دهند.
• عدم تخصص: فشارسنج‌ها نمی‌توانند تمامی جنبه‌های سلامت قلب را مشخص کنند و نیاز به مشاوره پزشکی دارند.

تحلیل دقیق داده‌های ضربان قلب می‌تواند به شما اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت سلامت قلب و عروق بدهد و به پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند. با پیگیری منظم این داده‌ها و توجه به هرگونه تغییر غیرمعمول، می‌توانید سلامت خود را بهتر مدیریت کنید.

سخن آخر

از آن‌جایی که ضربان قلب می‌تواند به‌عنوان یک نشانگر حیاتی برای عملکرد عمومی بدن و پاسخ به استرس‌ها و فعالیت‌های روزمره عمل کند، پایش منظم آن به‌ویژه برای افرادی که دچار بیماری‌های قلبی یا فشار خون هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد. علاوه بر این، دستگاه فشارسنج یکی از در دسترس و آسان‌ترین ابزارهای پزشکی است که امکان استفاده‌ی خانگی آن وجود دارد. آموزش نحوه‌ی صحیح استفاده از این دستگاه‌ها و تفسیر داده‌های به‌دست‌آمده برای بیماران و متخصصان پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر می‌تواند به پذیرش بهتر درمان‌ها، افزایش آگاهی درباره وضعیت سلامت فرد و در نهایت بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند. لذا، می‌توان گفت که اندازه‌گیری ضربان قلب با دستگاه فشارسنج نه‌تنها به‌عنوان یک ابزار تشخیصی مهم بلکه به عنوان بخشی از مراقبت‌های بهداشتی روزمره، سهم بسزایی در حفظ و ارتقاء سلامت عمومی ایفا می‌کند.

منابع

Sphygmomanometer

A Pressure Sensing System for Heart Rate Monitoring with Polymer-Based Pressure Sensors and an Anti-Interference Post Processing Circuit

بهترین دارو برای گشادی دریچه‌های قلب

گشادی دریچه قلب یا نارسایی دریچه‌ای، یکی از مشکلات رایج قلبی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی و سلامت کلی فرد تاثیر جدی بگذارد. درمان گشادی دریچه قلب به شدت آن، نوع دریچه درگیر و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. انتخاب درمان مناسب نقش حیاتی در بهبود علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد. در این راستا، داروها یکی از اولین خطوط درمانی برای مدیریت این بیماری محسوب می‌شوند. انتخاب داروی مناسب نه تنها می‌تواند علائم بیمار را کاهش دهد، بلکه ممکن است از نیاز به جراحی جلوگیری کرده یا آن را به تعویق اندازد. در این مقاله به بررسی داروهای مختلفی که برای درمان گشادی دریچه قلب استفاده می‌شوند، می‌پردازم و بهترین گزینه‌ها را بر اساس نوع دریچه درگیر و وضعیت بیمار معرفی خواهم کرد.

گشادی دریچه قلب

قلب انسان دارای چهار دریچه اصلی است که وظیفه آن‌ها هدایت جریان خون به صورت یک‌طرفه و منظم از میان حفرات قلب و عروق اصلی بدن است. این دریچه‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

1. دریچه میترال
2. دریچه آئورت
3. دریچه تریکوسپید
4. دریچه پولمونر

گشادی دریچه قلب که به عنوان نارسایی دریچه قلب (Valvular Regurgitation) نیز شناخته می‌شود، به حالتی اطلاق می‌شود که یکی از دریچه‌های قلب به درستی بسته نمی‌شود و به جای آنکه به طور کامل محکم گردد، مقداری از خون به حفره‌های قلب بازمی‌گردد. این اختلال می‌تواند در هر یک از چهار دریچه قلب رخ دهد و بسته به شدت آن، از علائم خفیف تا شدید را به همراه داشته باشد. این مشکل منجر به کاهش کارایی پمپاژ خون توسط قلب و افزایش فشار بر قلب می‌شود، که در طول زمان ممکن است به نارسایی قلبی و سایر عوارض جدی منجر شود.

علل نارسایی دریچه‌های قلب

علل نارسایی دریچه‌های قلبی متنوعند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• سن
• عوامل ژنتیکی
• روماتیسم قلبی
• افزایش فشار خون
• آسیب‌های جسمی
• عفونت‌های دریچه‌ای
• بیماری‌های بالقوه قلبی
• عوامل محیطی و سبک زندگی

علائم نارسایی دریچه‌های قلب

علائم نارسایی دریچه‌ای بسته به شدت و نوع دریچه درگیر متفاوت است، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ضربان قلب نامنظم
• تورم در پاها یا شکم
• صدای غیرطبیعی قلب
• خستگی و ضعف عمومی
• درد یا احساس فشار در قفسه سینه
• تنگی نفس، به ویژه در هنگام فعالیت یا خوابیدن

تاثیر گشادی دریچه‌های قلب بر عملکرد قلب

گشادی دریچه‌های قلب می‌تواند تاثیری همه جانبه بر عملکرد قلب داشته باشد؛ این موارد به صورت زیر است:

• نارسایی قلبی
• عوارض سیستمیک
• افزایش حجم کاری قلب
• کاهش جریان خون به اندام‌ها
• هیپرتروفی (بزرگ شدن) قلب
• اختلالات ریتم قلب (آریتمی‌ها)
• بازگشت خون و کاهش کارایی پمپاژ قلب
• افزایش فشار در حفرات قلبی و عروق اصلی

داروهای درمان کننده‌ی گشادی دریچه‌های قلب

درمان گشادی دریچه‌های قلب شامل استفاده از داروهایی است که به کاهش علائم، کنترل فشار خون و بهبود عملکرد قلب کمک می‌کنند. این داروها معمولا برای کنترل فشار بر قلب و جلوگیری از پیشرفت بیماری تجویز می‌شوند. برای درمان گشادی دریچه‌های قلب (نارسایی دریچه‌ای)، نوع دریچه‌ی آسیب‌دیده نقش مهمی در انتخاب بهترین داروها دارد. در زیر لیست کاملی از داروهای رایج برای درمان هر نوع گشادی دریچه‌ قلب را معرفی خواهم کرد:

1- گشادی دریچه میترال

بهترین داروها شامل:

• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین: مانند انالاپریل و لیزینوپریل.
• بتا بلاکرها: مانند متوپرولول و بیسوپرولول.
• دیورتیک‌ها (مدرها): مانند فوروزماید و هیدروکلروتیازید.
• آنتاگونیست‌های آلدوسترون: مانند اسپیرونولاکتون.

گشادی دریچه میترال باعث برگشت خون از بطن چپ به دهلیز چپ می‌شود. مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین با کاهش فشار در بطن چپ، میزان بازگشت خون را کاهش می‌دهند. بتا بلاکرها با کاهش ضربان قلب و بهبود پر شدن بطن چپ، از افزایش حجم دهلیزی جلوگیری می‌کنند. دیورتیک‌ها به کاهش فشار ریوی و جلوگیری از ادم ریوی کمک می‌کنند. اسپیرونولاکتون با کاهش فشار و حجم اضافی، به کنترل علائم و جلوگیری از فیبروز قلبی کمک می‌کند.

2- گشادی دریچه آئورت

بهترین داروها شامل:

• مهارکننده‌های کانال کلسیم: مانند نیفدیپین و آملودیپین.
• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین: مانند لیزینوپریل.
• بتا بلاکرها: در مواردی که همراه با آریتمی باشد.

در گشادی دریچه آئورت، خون از آئورت به بطن چپ بازمی‌گردد، که منجر به افزایش حجم بطن چپ می‌شود. مهارکننده‌های کانال کلسیم مانند نیفدیپین باعث کاهش مقاومت عروقی و کاهش بار بر روی بطن چپ می‌شوند. مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین با گشاد کردن عروق و کاهش فشار خون، به کاهش حجم کاری بطن چپ کمک می‌کنند. بتا بلاکرها به کاهش سرعت ضربان قلب و افزایش زمان پر شدن بطن چپ کمک می‌کنند، اگرچه در گشادی آئورت معمولاً در مراحل اولیه تجویز نمی‌شوند.

3- گشادی دریچه تریکوسپید

بهترین داروها شامل:

• دیورتیک‌ها: مانند فوروزماید و اسپیرونولاکتون.
• آنتاگونیست‌های آلدوسترون: مانند اسپیرونولاکتون.
• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین: در صورت وجود نارسایی قلبی.

گشادی دریچه تریکوسپید باعث بازگشت خون از بطن راست به دهلیز راست می‌شود. دیورتیک‌ها به کاهش فشار وریدی و کاهش تورم اندام‌ها (ادم محیطی) کمک می‌کنند. اسپیرونولاکتون با کاهش احتباس مایعات و جلوگیری از فیبروز قلبی، به کنترل علائم کمک می‌کند مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین ممکن است در مواردی که نارسایی قلبی وجود دارد، برای کاهش بار بر قلب و بهبود عملکرد قلب استفاده شوند.

4- گشادی دریچه پولمونر

بهترین داروها شامل:

• دیورتیک‌ها: مانند فوروزماید.
• بتا بلاکرها: مانند متوپرولول (در صورت وجود آریتمی).
• داروهای وازودیلاتور: در موارد خاص برای کاهش فشار شریان ریوی.

گشادی دریچه پولمونر باعث بازگشت خون از شریان ریوی به بطن راست می‌شود. دیورتیک‌ها به کاهش فشار در بطن راست و جلوگیری از ادم کمک می‌کنند. بتا بلاکرها در صورت وجود آریتمی ممکن است برای کنترل ضربان قلب و کاهش بار کاری قلب استفاده شوند. داروهای وازودیلاتور می‌توانند در کاهش فشار شریان ریوی موثر باشند، هرچند این داروها بیشتر در نارسایی شدید دریچه پولمونر و افزایش شدید فشار ریوی تجویز می‌شوند.

تاثیر شرایط بیمار بر نوع دارو

انتخاب داروهای مناسب برای درمان گشادی دریچه‌های قلب تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله شرایط بیمار، شدت نارسایی دریچه، وجود بیماری‌های همراه، و وضعیت کلی قلب و عروق بیمار قرار می‌گیرد. این شرایط شامل موارد زیر است:

1- شدت نارسایی دریچه

• نارسایی خفیف تا متوسط: در مراحل اولیه و با شدت کم تا متوسط نارسایی دریچه، هدف از درمان اغلب کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. داروهایی مانند دیورتیک‌ها برای کنترل فشار خون و کاهش احتباس مایعات تجویز می‌شوند. مهارکننده‌های ACE یا ARBs نیز ممکن است برای کاهش فشار در بطن‌ها و جلوگیری از افزایش بار کاری قلب تجویز شوند.
• نارسایی شدید: در موارد نارسایی شدید، درمان‌ها به سمت کنترل شدیدتر علائم و حفظ عملکرد قلب پیش می‌روند. بتا بلاکرها برای کاهش ضربان قلب و بهبود پر شدن بطن‌ها ممکن است ضروری باشند. داروهای ضد انعقاد نیز ممکن است در صورت وجود آریتمی برای پیشگیری از تشکیل لخته‌های خون تجویز شوند.

2- وجود بیماری‌های قلبی همراه

• نارسایی قلبی: بیمارانی که علاوه بر نارسایی دریچه‌ای، نارسایی قلبی دارند، نیاز به درمان‌های قوی‌تر و دقیق‌تری دارند. بتا بلاکرها و مهارکننده‌های ACE یا ARBs به عنوان داروهای اصلی برای کاهش بار قلب و بهبود عملکرد آن استفاده می‌شوند. دیورتیک‌ها نیز برای کاهش حجم مایعات اضافی و جلوگیری از ادم تجویز می‌شوند. در نارسایی شدید قلبی، ممکن است گلیکوزیدهای قلبی مانند دیگوکسین برای بهبود قدرت انقباضی قلب استفاده شوند.
• آریتمی‌ها: وجود آریتمی‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی می‌تواند انتخاب داروها را تغییر دهد. داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین برای کاهش خطر تشکیل لخته‌های خونی و پیشگیری از سکته مغزی ضروری هستند. همچنین، بتا بلاکرها و در برخی موارد مهارکننده‌های کانال کلسیم برای کنترل ضربان قلب و جلوگیری از بروز آریتمی تجویز می‌شوند.

3- فشار خون بالا

• فشار خون کنترل‌نشده: بیمارانی با فشار خون بالا نیاز به داروهایی دارند که علاوه بر کنترل نارسایی دریچه، فشار خون را نیز کاهش دهند. مهارکننده‌های ACE، ARBs، و مهارکننده‌های کانال کلسیم برای کنترل فشار خون و کاهش بار کاری قلب تجویز می‌شوند. دیورتیک‌ها نیز ممکن است برای کاهش حجم مایعات و کنترل فشار خون مفید باشند.
• فشار خون کنترل‌شده: در بیمارانی که فشار خون آنها به خوبی کنترل شده است، می‌توان از دوزهای پایین‌تر داروهای کاهنده فشار خون استفاده کرد یا بر درمان‌های متمرکز بر نارسایی دریچه‌ای تمرکز کرد.

4- عملکرد کلیه

• نارسایی کلیوی: بیماران با نارسایی کلیوی ممکن است به داروهایی نیاز داشته باشند که کمترین تاثیر منفی را بر عملکرد کلیه‌ها داشته باشند. مهارکننده‌های ACE و ARBs باید با احتیاط و با پایش منظم عملکرد کلیه تجویز شوند. دیورتیک‌ها نیز باید با دقت استفاده شوند تا از ایجاد عدم تعادل الکترولیتی و افزایش کراتینین جلوگیری شود.

5- وضعیت ریوی

• فشار خون ریوی: بیمارانی با افزایش فشار خون ریوی به داروهایی نیاز دارند که فشار ریوی را کاهش دهند. دیورتیک‌ها برای کاهش حجم خون و کاهش فشار در شریان‌های ریوی مفید هستند. وازودیلاتورها و داروهای وازو اکتیو ممکن است در کاهش فشار خون ریوی مؤثر باشند.
• بیماری مزمن انسدادی ریه: در بیماران مبتلا به COPD، داروهایی که باعث گشاد شدن عروق ریوی می‌شوند، ممکن است کمک‌کننده باشند. انتخاب داروهایی که تاثیر منفی بر تنفس ندارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. بتا بلاکرهای انتخابی ممکن است گزینه مناسبی برای این بیماران باشند.

6- سن بیمار

• بیماران مسن: در بیماران مسن، باید از داروهایی با حداقل عوارض جانبی استفاده شود. کاهش دوز داروها و استفاده از داروهایی که تاثیر کمتری بر سیستم‌های دیگر بدن دارند (مانند مهارکننده‌های ACE و دیورتیک‌های با دوز پایین) معمولا ترجیح داده می‌شود.
• بیماران جوان‌تر: در بیماران جوان‌تر، داروهایی با دوزهای استاندارد و ترکیبات دارویی بیشتر می‌توانند استفاده شوند. به دلیل قابلیت بالاتر این بیماران در تحمل عوارض دارویی، می‌توان از درمان‌های قوی‌تر استفاده کرد.

7- حاملگی و وضعیت‌های خاص زنان

• حاملگی: انتخاب داروها در زنان باردار به دلیل تاثیرات بالقوه بر جنین محدودتر است. داروهایی مانند دیورتیک‌ها و مهارکننده‌های ACE معمولا منع مصرف دارند. بتا بلاکرها و مهارکننده‌های کانال کلسیم ممکن است با احتیاط و در شرایط خاص استفاده شوند.
• زنان در سنین باروری: برای زنان در سنین باروری، از داروهایی استفاده می‌شود که کمترین تاثیر را بر بارداری و سلامت جنین دارند. مشاوره پیش از بارداری و بررسی دقیق داروها ضروری است.

8- دیابت و مشکلات متابولیکی

• دیابت: بیماران دیابتی ممکن است نیاز به داروهایی داشته باشند که تاثیر کمی بر قند خون داشته باشند. برخی از دیورتیک‌ها و بتا بلاکرها می‌توانند قند خون را افزایش دهند، بنابراین باید با دقت تجویز شوند. مهارکننده‌های ACE و ARBs به دلیل تاثیرات مثبت بر کلیه‌ها در بیماران دیابتی ترجیح داده می‌شوند.

سخن آخر

در پایان، دریافتیم که انتخاب داروها برای درمان گشادی دریچه‌های قلب به شدت وابسته به شرایط فردی بیمار است. پزشکان باید با دقت وضعیت کلی بیمار را ارزیابی کرده و داروهایی را انتخاب کنند که بهترین تاثیر را بر بهبود علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری داشته باشند، در حالی که کمترین عوارض جانبی را ایجاد کنند. این فرآیند نیازمند پایش مداوم و تنظیم دقیق داروها بر اساس تغییرات وضعیت بیمار است. همکاری نزدیک بیمار و پزشک برای کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری در این مسیر ضروری است.

منابع

Prosthetic Heart Valves Medication

Drug Therapy for Heart Valve Diseases

Can you treat heart valve disease with medication?.

چرا مراقبت پس از جراحی قلب اهمیت دارد؟

بیماری‌های قلبی عروقی به عنوان یکی از جدی‌ترین و شایع‌ترین تهدیدات سلامتی شناخته می‌شوند. در بیشتر موارد با اصلاح سبک زندگی می‌توان از وقوع یا پیشرفت بیماری جلوگیری کرد؛ اما گاهی اوقات عمل جراحی قلب و عروق تنها گزینه‌ی ممکن برای حفظ سلامتی است. به همان اندازه که جراحی قلب در بازگرداندن سلامتی اثربخشی دارد، مراقبت‌های خانگی پس از جراحی نیز در دست یابی به بهبودی کامل موثرند. این مراقبت‌های پس از جراحی دلایل متعددی دارد از جمله:

• مدیریت درد
• پیشگیری از عفونت
• تضمین بهبهودی بیمار
• کاهش عوارض و خطرات جراحی
• توان‌بخشی هر چه سریع‌تر به قلب

در ادامه به بهترین و مهم‌ترین موارد مراقبتی پس از جراحی قلب می‌پردازم.

مراقبت های بعد از عمل قلب باز در منزل

1- استراحت کافی

• در هفته‌های اول پس از جراحی، بدن به استراحت نیاز دارد. به بدن خود زمان کافی برای استراحت دهید.
• خواب کامل و با کیفیت به همراه فراهم کردن محیطی آرامش‌بخش از ضروریات است.

2- کنترل وضعیت عمومی

• فشار خون خود را مرتب اندازه‌گیری کنید.
• سعی کنید سطح کلسترول خون خود را پایین نگه دارید.
•  از مواد و مواردی که باعث شدید شدن تپش قلب می‌شود جلوگیری کنید.
• در صورت داشتن دیابت، قند خون خود را به دقت کنترل کنید.

3- مصرف داروها

•  داروهای تجویز شده را به موقع و دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید. این داروها تکمیل کننده‌ی فرآیند درمان است و معمولا شامل مسکن‌ها، داروهای ضد انعقاد خون، داروهای کنترل فشار خون و سایر داروهای مورد نیاز است.
• از تغییر دادن دوز یا نوع داروها بدون مشورت با پزشک پرهیز کنید.
• همچنین از مصرف داروهای بدون نسخه خودداری کنید.

4- تغذیه‌ی مناسب

• رژیم غذایی سالم و ارگانیک از مهم‌ترین موارد مراقبت‌های پس از جراحی محسوب می‌شود.
• مصرف مواد زیر را محدود کرده و به حداقل برسانید: نمک، چربی‌ها و روغن‌های ناسالم، گوشت‌های فرآوری شده، قند مصنوعی، قهوه و انواع انرژی‌زا، غذاهای فرآوری شده، لبنیات چرب، غذاهای پرکلسترول
• مواد غذایی مفید برای سلامت قلب را در سبد غذایی خود قرار دهید؛ مانند: پروتئین‌های سالم، میوه‌ها و سبزیجات قرمز و سبز، آجیل‌ها و دانه‌های مغذی، غلات کامل، چربی‌های سالم، محصولات لبنی کم چرب، مصرف کافی آب و مایعات، غذاهای غنی از پتاسیم، ویتامین D و امگا 3

5- کنترل وزن

• وزن خود را کنترل کنید و در محدوده‌ی سالم نگه دارید.
• در صورت مستعد بودن افزایش وزن در حالت کم‌تحرکی، از رژیم‌های تخصصی و مناسب خود استفاده کنید.

6- مراقبت از زخم

• جراحی قلب، به‌ویژه زمانی که همراه بازکردن قفسه‌ی سینه باشد، می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد.
• زخم و محیط اطراف آن را تمیز و خشک نگه دارید.
• استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی پزشک برای پیشگیری از عفونت‌ها ضروری است.
• دستورالعمل‌های پزشک را در مورد نحوه‌ی تعویض پانسمان و مراقبت از زخم‌ها رعایت کنید.
• هر گونه علائم عفونی مانند قرمزی، تورم یا ترشحات غیر عادی را فورا به پزشک گزارش دهید.
• تا بهبودی کامل از حمام‌های طولانی یا شنا کردن خودداری کنید.
• از استعمال هرگونه کرم، پماد، ترمیم کننده بر روی زخم‌ها بدون مشورت با پزشک پرهیز کنید.

7- مراقبت از تنفس

• مراقبت و تمرین‌های تنفسی معمولا بلافاصله پس از جراحی شروع می‌شوند و تا چند هفته پس از آن ادامه می‌یابند.
• بسته به وضعیت بیمار و توصیه‌های پزشک، هدف اصلی این تمرینات بهبود تنفس، جلوگیری از عفونت‌های ریوی، جلوگیری از تجمع مایعات و مخاط در ریه‌ها و تسریع در بهبودی بیمار است.
• به منظور افزایش حجم ریه این تمرینات یا توسط خود فرد به صورت نفس‌های عمیق؛ یا به وسیله‌ی اسپیرومتر تشویقی انجام می‌شود.
• همچنین به بیمار آموزش داده می‌شود که چگونه به طور صحیح و بدون آسیب سرفه کند. معمولا بیمار با نگه‌داشتن یک بالش به سینه‌ی خود می‌تواند درد را کاهش داده و راحت‌تر سرفه کند.

8- حفظ سلامت روان

• از روش‌های علمی کاهش استرس مانند عبادت، مدیتیشن و یوگا استفاده کنید.
• از خانواده و دوستان خود برای حمایت عاطفی کمک بگیرید.
• در صورت نیاز، از مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.

9- ترک عادات ناسالم

• از سیگار و دیگر دخانیات کشیدن خودداری کنید، زیرا به شدت به سلامت قلب و ریه‌ها آسیب می‌رساند.
• از مصرف الکل پرهیز کنید، چرا که با داروهای شما تداخل خواهد داشت و فشار خون را افزایش می‌دهد.
• از نشستن یا دراز کشیدن برای مدت زمان طولانی بدون حرکت خودداری کنید و هر چند ساعت یک بار به آرامی حرکت کنید.

10- انجام فعالیت فیزیکی ملایم

• فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی را شروع کنید و به تدریج شدت و مدت آن را افزایش دهید.
• از انجام فعالیت‌های شدید بدنی مثل بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید تا زمانی که پزشک اجازه دهد.
• تا زمان بهبودی کامل استخوان‌های قفسه سینه از فعالیت‌های سخت ورزشی و بدنی مانند دویدن، پریدن و تمرینات سنگین خودداری کنید.
• همچنین از فعالیت‌هایی خانگی که نیاز به ایستادن طولانی و فشار آوردن به بدن دارند، مانند جارو زدن، شست و شو، آشپزی طولانی و … پرهیز کنید.
• با مشورت پزشک، می‌توانید تمرینات استقامتی با وزنه‌های سبک (1 تا 2 کیلوگرم) انجام دهید تا به تدریج قدرت عضلانی خود را بازسازی کنید.

11- مراجعه به پزشک

• ارتباط خود را با پزشک قطع نکنید و ملاقات‌ و پیگیری خود را طبق برنامه انجام دهید.
• پیگیری و بررسی وضعیت شما به طور مداوم موجب می‌شود هر گونه عوارض و وضعیت نابهنجار به موقع شناسایی و درمان شود.
• در صورت بروز علائمی مانند درد شدید قفسه‌ی سینه، تنگی نفس شدید، تب بالا یا هر گونه علامت غیر عادی دیگر، فورا به پزشک مراجعه کنید.
• روند بهبودی و اطلاعات لازم در مورد وضعیت خود را از منبع معتبر یعنی پزشک خود کسب کنید؛ و از اعتماد کردن به افراد غیرمتخصص دوری کنید.

12- توجه به حالت بدن

• هنگام نشستن و برخاستن از حالت‌های مناسب استفاده کنید که به قفسه‌ی سینه و اسکلت‌بندی کلی فشار وارد نشود.
• در صورت توصیه‌ی پزشک، از کمربند طبی برای پشتیبانی استفاده کنید. این نوع کمربند با ایجاد فشردگی کنترل‌شده‌ای بر قفسه‌ی سینه، حرکت آن را محدود می‌کند. در چنین وضعیتی از مشکلات احتمالی نظیر خون‌ریزی، عفونت بافت‌ها و … جلوگیری می‌شود؛ و به همین علت در مهار درد و ترمیم زخم‌های جراحی تاثیر بسیاری دارد.

سخن آخر

با رعایت این نکات، بهبودی سریع‌تر و بی خطرتری را پس از جراحی قلب خواهید داشت و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری می‌کنید. این مراقبت‌ها نیازمند همکاری شخص بیمار، خانواده‌ی او و تیم پزشکی است تا بهترین نتایج ممکن پس از جراحی قلب حاصل شود. به یاد داشته باشید که همیشه با پزشک خود در مورد هر گونه فعالیت یا تغییر در برنامه‌ی روزانه مشورت کنید. تا بازیابی کامل سلامتی فرصت مناسبی برای تنظیم سبک زندگی سالم و ترک عادات ناسالم است. مشاوره از متخصصان قلب و عروق و تغذیه در این مسیر امن‌ترین و بهترین گزینه است. در کلینیک تخصصی دکتر جم، با حضور برترین متخصصان قلب و عروق و تغذیه همراه سلامتی شما هستیم.

منابع

Heart Surgery Recovery Tips: From Wound Care to Exercise (webmd.com)

What’s the Best Diet After Heart Bypass Surgery? (healthline.com)

Postoperative care after cardiac surgery – UpToDate