اختلال خواب در پرکاری تیروئید یکی از علائم شایع و در عین حال نادیده‌گرفته‌شده در بیماران مبتلا به مشکلات غده تیروئید است. پرکاری تیروئید یا Hyperthyroidism باعث افزایش متابولیسم بدن و تحریک بیش از حد سیستم عصبی میشود که در نهایت، به بی‌خوابی، اضطراب، و اختلال در ریتم طبیعی خواب منجر می‌گردد. آگاهی از ارتباط بین پرکاری تیروئید و اختلالات خواب می‌تواند به تشخیص سریع‌تر، کنترل بهتر بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
در این مقاله به بررسی ارتباط بین این دو باهم و راهکارهایی برای بهبود کیفیت خواب شما خواهم پرداخت. با من همراه باشید.
فهرست مطالب
پرکاری تیروئید چگونه بر خواب تأثیر می‌گذارد؟
پرکاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید هورمون‌های T3 و T4 را بیش از حد تولید کند. این هورمون‌ها مسئول تنظیم سوخت‌وساز بدن هستند. افزایش سطح این هورمون‌ها منجر به افزایش ضربان قلب، دمای بدن، اضطراب، تحریک‌پذیری و بی‌قراری میشود که همگی عواملی هستند که خواب طبیعی را در شما مختل می‌کنند. بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید معمولا از بی‌خوابی، بیداری مکرر در شب، و احساس خستگی در طول روز شکایت دارند.
اختلالات خواب شایع در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید چیست؟
بی‌خوابی (Insomnia)
بی‌خوابی شایع‌ترین اختلال خواب در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید است. افراد معمولاً به سختی به خواب می‌روند یا در نیمه شب چندین بار بیدار می‌شوند.
خواب سطحی
به دلیل افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک، مغز در حالت «هشیاری» باقی می‌ماند. در نتیجه خواب عمیق (deep sleep) کاهش یافته و فرد صبح‌ها احساس خستگی می‌کند.
افزایش تعریق شبانه و تپش قلب
افزایش متابولیسم و ضربان قلب موجب تعریق شبانه میشود و خواب را قطع می‌کند. در برخی بیماران حتی حملات اضطرابی شبانه مشاهده میشود.
تغییر در ریتم شبانه‌روزی خواب و بیداری
پرکاری تیروئید می‌تواند ساعت بیولوژیکی بدن را مختل کند، در نتیجه فرد دیرتر می‌خوابد و زودتر بیدار میشود.
چرا پرکاری تیروئید باعث ایجاد اختلال در خواب می شود؟
در پرکاری تیروئید، افزایش سطح هورمون‌های تیروئیدی سبب افزایش ترشح آدرنالین و نورآدرنالین میشود. این دو هورمون سیستم عصبی را تحریک کرده و بدن را در حالت آماده‌باش نگه می‌دارند.
نتیجتا ضربان قلب شما بالاتر می‌رود، اضطراب، بی‌خوابی و افزایش دمای بدن برای شما اتفاق می‌افتد.
همچنین، تغییر در سطح هورمون ملاتونین (هورمون خواب) در بیماران تیروئیدی گزارش شده است که کاهش ملاتونین باعث کوتاه شدن مدت خواب عمیق میشود.
اولین و بهترین قدم برای بهبود اختلال خواب در پرکاری تیروئید چیست؟
کنترل پرکاری تیروئید
اولین گام درمانی، کنترل سطح هورمون‌های تیروئیدی است. داروهای ضدتیروئید مانند متی مـازول (Methimazole) باعث کاهش تولید هورمون‌های تیروئید می‌شوند و معمولا پس از چند هفته، کیفیت خواب بهبود پیدا می‌کند.
کمک به بهبود اختلالات خواب
پزشک ممکن است داروهای کوتاه‌مدت خواب‌آور یا ضداضطراب را برای بازگرداندن ریتم خواب تجویز کند.
CBT-I (درمان شناختی‌ـ‌رفتاری برای بی‌خوابی) نیز یکی از مؤثرترین روش‌های غیردارویی برای تنظیم خواب است.
اصلاح سبک زندگی
کاهش مصرف کافئین، چای و نوشیدنی‌های انرژی‌زا
ورزش ملایم در طول روز (نه در ساعات قبل از خواب)
خوابیدن در محیط تاریک و خنک
تنظیم سیکل خواب در طول روز
تجارب بیماران
نسترن، ۳۴ ساله: “ماه‌ها بود شب‌ها نمی‌توانستم بخوابم. تپش قلب و اضطراب شدیدی داشتم. وقتی آزمایش دادم، مشخص شد تیروئیدم بیش‌فعال شده. بعد از مصرف دارو و تنظیم دوز، خوابم کم‌کم طبیعی شد.”
مهرداد، ۴۵ ساله: “خوابم سبک بود و مدام از خواب می‌پریدم. پزشک گفت پرکاری تیروئید دارم. وقتی داروی متی‌مازول شروع کردم، تعریق شبانه‌ام کمتر شد و بهتر خوابیدم.”
فاطمه، ۲۸ ساله: “قبل از تشخیص تیروئید، فکر می‌کردم مشکل از استرسم است. اما وقتی درمان را شروع کردم، فهمیدم بیشتر بی‌خوابی‌هام از پرکاری تیروئید بوده. حالا با رژیم غذایی مناسب و CBT-I، خوابم خیلی بهتر شده.”
سوالات متداول
آیا درمان تیروئید بی‌خوابی را برطرف می‌کند؟
در بیشتر موارد بله. با کنترل سطح هورمون‌های تیروئیدی، عملکرد سیستم عصبی متعادل میشود و الگوی خواب بهبود پیدا می‌کند.
آیا داروهای تیروئید خود باعث بی‌خوابی می‌شوند؟
اگر دارو بیش از نیاز مصرف شود، ممکن است علائم پرکاری (از جمله بی‌خوابی) ایجاد کند. بنابراین تنظیم دقیق دوز دارو توسط پزشک ضروری است.
چه غذاهایی به بهبود خواب در پرکاری تیروئید کمک می‌کنند؟
غذاهای غنی از منیزیم (مانند اسفناج، بادام و جو دوسر)، ویتامینهای گروه B و نوشیدنی‌های آرام‌بخش طبیعی مثل دمنوش بابونه می‌توانند مفید باشند.
آیا بی‌خوابی می‌تواند نشانه پرکاری تیروئید باشد؟
بله. بی‌خوابی یکی از علائم اولیه پرکاری تیروئید است و معمولا همراه با اضطراب، کاهش وزن و تپش قلب دیده میشود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بی‌خوابی یا اضطراب با کاهش وزن، افزایش ضربان قلب یا لرزش دست همراه باشد، باید فورا به پزشک متخصص غدد مراجعه کرد.
جمع بندی
اختلال خواب در پرکاری تیروئید یکی از علائم مهم اما قابل درمان این بیماری است. افزایش سطح هورمون‌های تیروئید باعث تحریک سیستم عصبی، افزایش ضربان قلب و اختلال در چرخه طبیعی خواب میشود. پایش دقیق سطح هورمون‌های بدن، تغییر سبک زندگی و استفاده از درمان‌های دارویی و روان-شناختی می‌تواند خواب شما را بهبود دهد. تشخیص زودهنگام و مراجعه به متخصص غدد در کنار همکاری با پزشک مغز و اعصاب یا متخصص خواب، کلید داشتن خوابی باکیفیت برای شما است.
کلینیک جم، حامی سلامتی شما!
منابع
Hyperthyroidism (overactive thyroid)
Thyroid Dysfunction and Sleep Disorders
Thyroid Function and Sleep Patterns: A Systematic Review
