سلامتیقلب و عروق

ضربان قلب 110

ضربان قلب بالای 110؛ نشانه خطر یا واکنش طبیعی؟

ضربان قلب یکی از حیاتی‌ترین نشانه‌های سلامت انسان است. قلب، این عضله کوچک اما قدرتمند، در هر دقیقه ده‌ها بار منقبض می‌شود تا خون را به سراسر بدن پمپاژ کند. اما زمانی که ضربان قلب از حد طبیعی فراتر می‌رود، به‌ویژه اگر در حالت استراحت ضربان قلب بالای 110 ثبت شود، این پرسش پیش می‌آید: آیا باید نگران بود؟ همراه من باشید تا با نگاهی دقیق و علمی، به بررسی دلایل افزایش ضربان قلب، شرایطی که نیاز به اقدام پزشکی دارد، و راهکارهای تشخیص و درمان بپردازیم.

ضربان قلب بالا چیست؟

در حالت عادی، ضربان قلب نرمال در بزرگسالان بین 60 تا 100 بار در دقیقه است. هرگونه افزایش ضربان بیش از این محدوده، به‌ویژه در حالتی که فرد در حال استراحت است، می‌تواند نشانه‌ای از شرایط خاص در بدن باشد. وقتی ضربان قلب به بیش از 100 در دقیقه برسد، به آن «تاکی‌کاردی» گفته می‌شود؛ و اگر این مقدار از 110 عبور کند، توجه بیشتر و بررسی دقیق‌تری لازم است.

تاکی‌کاردی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• تاکی‌کاردی سینوسی: افزایش طبیعی ضربان قلب در پاسخ به فعالیت، استرس یا تب؛

• تاکی‌کاردی فوق‌بطنی: منشأ آن در حفرات بالایی قلب است و معمولا ناگهانی و سریع اتفاق می‌افتد؛
• تاکی‌کاردی بطنی: نوعی آریتمی خطرناک که از بطن‌ها منشاء می‌گیرد و نیازمند مراقبت فوری است.

مهم است که بدانیم همیشه ضربان قلب بالا به معنای وجود بیماری نیست؛ گاهی این افزایش صرفا یک واکنش موقت بدن به شرایط خاص است. اما اگر این وضعیت مکرر یا مزمن باشد، باید جدی گرفته شود.

علل شایع ضربان قلب بالای 110

افزایش ضربان قلب دلایل مختلفی دارد. برخی از این دلایل کاملا فیزیولوژیک و موقتی هستند و جای نگرانی ندارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ناشی از بیماری‌های جدی باشند.

1- دلایل فیزیولوژیک یا موقتی ضربان قلب بالا

• کم‌آبی بدن: کاهش حجم خون به دلیل کم‌آبی باعث افزایش ضربان قلب می‌شود؛
• تب: هر یک درجه افزایش دمای بدن می‌تواند ضربان قلب را ۱۰ تا ۱۵ بار در دقیقه بالا ببرد؛
• اضطراب و استرس: سیستم عصبی سمپاتیک در پاسخ به اضطراب، ضربان قلب را افزایش می‌دهد؛
• فعالیت بدنی شدید: ورزش یا حتی بالا رفتن از پله‌ها ممکن است به طور موقت ضربان را از 110 فراتر ببرد؛
• مصرف محرک‌ها: نوشیدنی‌های حاوی کافئین، سیگار، یا داروهای ضداحتقان می‌توانند محرک افزایش ضربان باشند.

2- دلایل پزشکی ضربان قلب بالای 110

• اختلالات هورمونی یا متابولیک: مانند کتواسیدوز دیابتی یا شوک؛
• بیماری‌های قلبی: از جمله نارسایی قلبی، آریتمی‌ها و فیبریلاسیون دهلیزی؛
• کم‌خونی: در این حالت، بدن برای جبران کمبود اکسیژن، ضربان قلب را افزایش می‌دهد؛
• پرکاری تیروئید: افزایش سطح هورمون‌های تیروئیدی موجب تسریع فعالیت قلب می‌شود؛
• عفونت‌های شدید: مانند سپسیس یا پنومونی، که می‌توانند فشار زیادی به قلب وارد کنند.

علائم هشداردهنده؛ روایت یک بیمار

چند وقت پیش یکی از مراجعین کلینیک که خانمی ۳۵ ساله بود از بالا رفتن گاه و بی‌گاه ضربان قلبش شاکی بود. او گفت: «چند روزه ضربان قلبم خیلی تند شده، حتی وقتی روی مبل نشستم. بعضی وقتا احساس می‌کنم قلبم توی گلوم می‌زنه. یه بارم انقدر سرم گیج رفت که نزدیک بود بیفتم».

پس از بررسی و پرسش سوالات مهم مشخص شد که نه ورزش کرده بود، نه قهوه نوشیده بود، و حتی خوب خوابیده بود. اما ضربان قلبش در حالت استراحت ۱۱۸ بود. این موضوع باعث شد که ایشان را به متخصص قلب مجموعه جم ارجاع دهم. با بررسی بیشتر علائم توسط پزشک متخصص، مشخص شد ایشان دچار تنگی نفس خفیف بود، کمی احساس اضطراب می‌کرد و فشار خونش هم کمی بالا رفته بود. پزشک بلافاصله تصمیم گرفت آزمایش‌های اولیه و نوار قلب بگیرد، چرا که این علائم در کنار ضربان قلب بالا می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای جدی باشند.

علائمی که در کنار ضربان قلب بالای ۱۱۰ باید جدی گرفته شوند:

• سرگیجه یا احساس غش؛
• درد یا فشار در قفسه سینه؛
• خستگی غیرمعمول یا ضعف شدید؛
• تنگی نفس، حتی در حالت استراحت؛
• تپش قلب شدید و ضربانی که ناهماهنگ احساس می‌شود.

اگر شما هم چنین علائمی را تجربه می‌کنید، معطل نکنید. ضربان قلب بالا در کنار این نشانه‌ها نیاز به ارزیابی پزشکی دارد.

چگونه ضربان قلب بالا تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص دقیق علت ضربان قلب بالای ۱۱۰ به ترکیبی از بررسی شرح حال بیمار، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تشخیصی نیاز دارد. پزشک ابتدا تلاش می‌کند مشخص کند آیا تاکی‌کاردی به دلیل یک وضعیت موقتی مثل اضطراب یا تب است یا ناشی از یک بیماری زمینه‌ای.

مراحل اصلی تشخیص تاکی‌کاردی در کلینیک:

1- بررسی شرح حال و علائم

پزشک درباره علائمی مانند تنگی نفس، سرگیجه، خستگی، اضطراب یا مصرف داروها سوال می‌پرسد. تاریخچه خانوادگی بیماری قلبی نیز بررسی می‌شود.

2- معاینه فیزیکی

در معاینه، ضربان قلب و ریتم آن، فشار خون، صداهای قلبی و وضعیت تنفسی ارزیابی می‌شود.

3- نوار قلب

این آزمایش پایه‌ای برای تشخیص نوع آریتمی و تشخیص اولیه مشکلات قلبی است. الگوی ضربان قلب می‌تواند اطلاعات مهمی درباره محل و علت تاکی‌کاردی بدهد.

4- آزمایش خون

برای بررسی عواملی مانند:

• کم‌خونی
• پرکاری تیروئید (TSH و T4)
• الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم و کلسیم)

5- اکوکاردیوگرافی (اکوی قلب)

در صورت شک به مشکلات ساختاری یا نارسایی قلبی، از اکو برای ارزیابی دقیق عملکرد قلب استفاده می‌شود.

6- مانیتورینگ ۲۴ تا ۴۸ ساعته

اگر ضربان بالا به‌صورت متناوب و گذرا رخ دهد، مانیتور هولتر به کمک می‌آید تا ثبت کاملی از فعالیت قلب در طول شبانه‌روز داشته باشیم.

درمان و مدیریت ضربان قلب بالای ۱۱۰

درمان ضربان قلب بالای ۱۱۰ به شدت و علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. هدف اصلی در درمان این مشکل، بازگرداندن ضربان قلب به محدوده نرمال، پیشگیری از عوارض بلندمدت و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

1- درمان علت زمینه‌ای

اگر تاکی‌کاردی ناشی از یک مشکل پزشکی باشد، ابتدا باید آن بیماری درمان شود:

• در عفونت‌ها یا تب بالا، تجویز آنتی‌بیوتیک یا داروی ضدتب موثر است؛
• در کم‌خونی، مصرف آهن یا درمان بیماری زمینه‌ای می‌تواند موثر باشد؛
• در پرکاری تیروئید، با کنترل هورمون‌های تیروئیدی ضربان به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

2- اصلاح سبک زندگی

تغییر عادت‌های روزمره نقش مهمی در کاهش ضربان قلب دارد:

• خواب کافی و منظم؛
• پرهیز از مصرف کافئین، سیگار و الکل؛
• ورزش منظم و سبک (در صورت اجازه پزشک)؛
• کاهش استرس از طریق تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا.

3- دارودرمانی

در برخی موارد، به‌ویژه زمانی که علت خاصی یافت نشود یا ضربان بسیار بالا باشد، دارو تجویز می‌شود:

• مسدودکننده‌های کانال کلسیم؛
• داروهای ضدآریتمی برای تنظیم ریتم قلب در موارد خاص؛
• مسدودکننده‌های بتا (مثل پروپرانولول یا متوپرولول) برای کاهش فعالیت قلب.

4- اقدامات تخصصی‌تر

در مواردی که تاکی‌کاردی شدید یا خطرناک باشد:

• آبلیشن قلبی که روشی غیرجراحی برای از بین بردن مسیرهای غیرطبیعی الکتریکی قلب است؛
• کاردیورژن الکتریکی (شوک قلبی کنترل‌شده) که برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب استفاده می‌شود؛
• در برخی بیماران مزمن، ممکن است نیاز به نصب دستگاه تنظیم‌کننده ضربان قلب (Pacemaker) باشد.

سخن آخر

قلب، زبان بی‌کلام بدن است. اگر چیزی را درست احساس نمی‌کند، آن را با تندی ضربان یا اختلال در ریتمش نشان می‌دهد. ضربان قلب بالای ۱۱۰ لزوما نشانه بیماری نیست، اما همواره فرصتی است برای توجه بیشتر به سلامت جسم و روان. یادمان نرود که آگاهی، نخستین گام در مسیر سلامتی است. اگر احساس می‌کنید قلبتان بیش از حد می‌تپد، نگران نشوید؛ بلکه با آرامش، مشورت با پزشک و اصلاح سبک زندگی، می‌توانید کنترل را دوباره به دست بگیرید. قلب شما شایسته توجه، تعادل و مراقبت است؛ همان‌طور که شما شایسته زندگی‌ای سالم و پرانرژی هستید.

منابع

Tachycardia

Management of tachycardia

Everything you need to know about tachycardia

درباره دکتر مهشید جمشیدی

دکتر مهشید جمشیدی، دارای بورد تخصصی درد و کنترل درد و دکترای تغذیه از کانادا، بنیانگذار کلینیک تغذیه و سبک زندگی دکتر جم هستند. ایشان با بیش از ده سال سابقه درمانگری در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی درد و تغذیه در کانادا، از دانش و تجربه بالایی در این زمینه برخوردار هستند. دکتر جمشیدی معتقدند که تغذیه نقش مهمی در بروز بیماری‌ها و عدم بهبودی افراد دارد. ایشان با بررسی دقیق بیماران و بیماری‌های انها، برنامه‌های غذایی سفارشی و موثری را برای آنها طراحی می‌کنند. این برنامه‌ها علاوه بر بهبود سلامت جسمی، به بهبود روحیه و کیفیت زندگی بیماران نیز کمک می‌کنند.