سلامتیقلب و عروق

تعداد نرمال ضربان قلب در سنین مختلف

تعداد نرمال ضربان قلب در سنین مختلف

ضربان قلب، که در حالت استراحت اندازه‌گیری می‌شود، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت قلب و سیستم گردش خون است که اطلاعات زیادی درباره‌ی وضعیت جسمانی فرد ارائه می‌دهد. این شاخص به طور مستقیم از طریق تعداد ضربان‌های قلب در هر دقیقه اندازه‌گیری می‌شود و به عنوان یک پارامتر اساسی در بررسی وضعیت سلامتی افراد در سنین مختلف و نشانه‌ای از سلامت عمومی و عملکرد سیستم قلبی‌عروقی در نظر گرفته می‌شود. تعداد نرمال ضربان قلب بسته به سن، جنسیت، وضعیت جسمانی و فعالیت‌های روزانه متفاوت است. در این مقاله به بررسی تعداد نرمال ضربان قلب در سنین مختلف، عوامل تاثیرگذار بر آن و روش‌های اندازه‌گیری آن می‌پردازم.

تغییرات ضربان قلب در سنین مختلف

1- نوزادان و کودکان

ضربان قلب نوزادان و کودکان به طور قابل توجهی بالاتر از بزرگسالان است. این مسئله به دلیل نیاز بالاتر بدن آن‌ها به اکسیژن و مواد مغذی برای رشد و توسعه است. با رشد کودک و افزایش سن، ضربان قلب کاهش می‌یابد؛ که این کاهش تدریجی به دلیل رشد و توسعه سیستم قلبی عروقی و بهبود کارایی آن رخ می‌دهد.

2- نوجوانان

با ورود به دوره‌ی نوجوانی، ضربان قلب به تدریج کاهش می‌یابد و به سطحی نزدیک به سطح بزرگسالان می‌رسد. این دوره از زندگی با تغییرات هورمونی، رشد سریع بدن و فیزیولوژیکی قابل توجهی همراه است که می‌توانند بر ضربان قلب تاثیر داشته باشند. بازه‌ی نوجوانان به صورت معمول با فعالیت‌های بدنی زیاد و استرس‌های تحصیلی همراه است که می‌تواند بر ضربان قلب تاثیرگذار باشد.

3- بزرگسالان

ضربان قلب در بزرگسالان در صورت ثابت بودن سلامتی قلب در بازه‌ی مشخصی قرار دارد؛ و به طور معمول ثابت‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر است. این مقدار ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند سطح فعالیت بدنی، وضعیت روحی، مصرف داروها و شرایط روانی و پزشکی خاص تغییر کند.

• ورزشکاران حرفه‌ای معمولا ضربان قلب استراحتی پایین‌تری دارند، که می‌تواند به 40 تا 60 ضربه در دقیقه برسد.

4- سالمندان

ضربان قلب در سالمندان معمولا به دلیل کاهش کارایی سیستم قلبی عروقی و افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی، ممکن است کمی افزایش یابد. با افزایش سن، عروق خونی سخت‌تر می‌شوند و ظرفیت پمپاژ قلب کاهش می‌یابد، که این امر می‌تواند منجر به افزایش خفیف ضربان قلب استراحتی شود. با این حال، فعالیت بدنی منظم و مراقبت‌های پزشکی می‌تواند به حفظ ضربان قلب نرمال کمک کند.

• برخی منابع توصیه می‌کنند که ضربان قلب سالمندان تا 90 ضربه در دقیقه نیز نرمال محسوب می‌شود. فراموش نکنید که مهم‌ترین و امن‌ترین تشخیص توسط پزشک انجام می‌شود.

عوامل موثر بر ضربان قلب

ضربان قلب می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد که شامل موارد زیر است:

1- فعالیت بدنی

یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر ضربان قلب، سطح فعالیت بدنی فرد است. در طول ورزش و فعالیت‌های بدنی، ضربان قلب افزایش می‌یابد تا نیاز بدن به اکسیژن و مواد مغذی تامین شود. پس از اتمام فعالیت، ضربان قلب به تدریج به سطح استراحتی باز می‌گردد.

2- وضعیت روحی و روانی

استرس، اضطراب و وضعیت‌های روحی مختلف می‌توانند به طور قابل توجهی بر ضربان قلب تاثیر بگذارند. این تاثیرات معمولا به صورت افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون ظاهر می‌شوند.

3- مصرف برخی از داروها

برخی از داروها می‌توانند ضربان قلب را کاهش یا افزایش دهند. به عنوان مثال، داروهای بتا بلاکر ضربان قلب را کاهش می‌دهند، در حالی که داروهای تحریک کننده‌ی سیستم عصبی مرکزی می‌توانند ضربان قلب را افزایش دهند.

4- شرایط خاص پزشکی

برخی از شرایط خاص پزشکی می‌توانند بر روی ضربان قلب تاثیر بگذارند. این شرایط ممکن است باعث افزایش یا کاهش ضربان قلب شوند و در برخی موارد نوسانات غیرعادی را ایجاد کنند.

• فیبریلاسیون دهلیزی: یک نوع آریتمی قلبی است که در آن دهلیزهای قلب به طور نامنظم و سریع می‌تپند. این وضعیت می‌تواند منجر به ضربان قلب سریع و نامنظم شود و خطر سکته مغزی و نارسایی قلبی را افزایش دهد.
• نارسایی قلبی: در این وضعیت، قلب نمی‌تواند خون را به طور موثر پمپاژ کند، که ممکن است باعث افزایش ضربان قلب به عنوان یک مکانیزم جبرانی برای حفظ جریان خون مناسب شود.
• پرکاری تیروئید: این وضعیت باعث افزایش تولید هورمون‌های تیروئید می‌شود که می‌توانند متابولیسم بدن را افزایش داده و ضربان قلب را تسریع کنند.
• کم‌کاری تیروئید: در این وضعیت، تولید هورمون‌های تیروئید کاهش می‌یابد، که می‌تواند باعث کاهش ضربان قلب و خستگی شود.
• فشار خون بالا: فشار خون بالا می‌تواند باعث سفتی و تنگی عروق خونی شود، که ممکن است منجر به افزایش ضربان قلب و فشار بر قلب شود.
• کم‌خونی: کم‌خونی می‌تواند باعث کاهش سطح اکسیژن در خون شود، که ممکن است ضربان قلب را به عنوان یک مکانیزم جبرانی افزایش دهد
• بیماری مزمن انسدادی ریه: این بیماری می‌تواند باعث کاهش اکسیژن خون و افزایش ضربان قلب به عنوان یک پاسخ جبرانی شود.
• تب و عفونت‌های شدید: تب و عفونت‌های شدید می‌توانند باعث افزایش متابولیسم بدن و ضربان قلب شوند. سپسیس (عفونت سیستمیک) نیز می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر ضربان قلب داشته باشد.
• الکترولیت‌های نامتعادل: عدم تعادل در الکترولیت‌های خون (مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم) می‌تواند باعث آریتمی‌های قلبی و تغییرات در ضربان قلب شود.

روش‌های اندازه‌گیری ضربان قلب

1- روش‌های دستی

• نبض گردن (شریان کاروتید): دو انگشت (معمولا انگشت اشاره و وسط) را بر روی شریان کاروتید در گردن قرار دهید و تعداد ضربان‌ها را در مدت زمان مشخص (معمولا ۱۵ ثانیه) شمارش کنید و آن را ضرب در ۴ کنید تا تعداد ضربان در دقیقه را بدست آورید.
• نبض مچ دست (شریان رادیال): دو انگشت را بر روی شریان رادیال در مچ دست قرار دهید و همانند روش گردن، تعداد ضربان‌ها را شمارش کنید.

2- استفاده از دستگاه‌های پزشکی و مانیتورهای ضربان قلب

• الکتروکاردیوگرام: یک روش دقیق برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب که در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه با اتصال الکترودهایی به بدن، سیگنال‌های الکتریکی قلب را دریافت و تحلیل می‌کند.
• پالس اکسیمتر: این دستگاه با قرار گرفتن بر روی انگشت یا لاله گوش، از طریق اندازه‌گیری میزان جذب نور در بافت‌ها، تعداد ضربان قلب و سطح اکسیژن خون را اندازه‌گیری می‌کند.
• مانیتورهای پوشیدنی: این دستگاه‌ها معمولا به صورت ساعت‌های هوشمند یا بندهای تناسب اندام وجود دارند که با استفاده از سنسورهای نوری (فتوپلتیسموگرافی) ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کنند.
• مانیتورهای قفسه سینه: این دستگاه‌ها به دور قفسه سینه بسته می‌شوند و با استفاده از الکترودها سیگنال‌های الکتریکی قلب را دریافت و تحلیل می‌کنند.

3- روش‌های تصویری

• فوتوپلتیسموگرافی: این روش بر اساس تغییرات حجم خون در رگ‌ها در هر ضربان قلب است. سنسورهای نوری تغییرات نور جذب شده یا منعکس شده توسط بافت‌های بدن را اندازه‌گیری کرده و تعداد ضربان قلب را محاسبه می‌کند.

4- گجت‌های هوشمند

• برخی از ساعت‌های هوشمند و بندهای ورزشی قابلیت اندازه‌گیری ضربان قلب را دارند.

سخن آخر

تعداد نرمال ضربان قلب یکی از شاخص‌های مهم سلامت قلب و سیستم گردش خون است که در سنین مختلف متفاوت می‌باشد. شناخت این تفاوت‌ها و عوامل مؤثر بر ضربان قلب می‌تواند به افراد کمک کند تا وضعیت سلامت خود را بهتر درک کنند و در صورت نیاز، اقدامات مناسبی برای بهبود سلامت خود انجام دهند. توجه به ضربان قلب و تغییرات آن می‌تواند نقش مهمی در ارزیابی وضعیت سلامتی و پیشگیری و مدیریت بیماری‌های قلبی و عروقی داشته باشد. با رعایت سبک زندگی سالم، انجام فعالیت‌های بدنی منظم و مشاوره با پزشک می‌توان ضربان قلب را در محدوده‌ی نرمال حفظ کرد.

منابع

Target Heart Rates Chart

Normal Heart Rate by Age

Normal Resting Heart Rate By Age

درباره دکتر مهشید جمشیدی

دکتر مهشید جمشیدی، دارای بورد تخصصی درد و کنترل درد و دکترای تغذیه از کانادا، بنیانگذار کلینیک تغذیه و سبک زندگی دکتر جم هستند. ایشان با بیش از ده سال سابقه درمانگری در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی درد و تغذیه در کانادا، از دانش و تجربه بالایی در این زمینه برخوردار هستند. دکتر جمشیدی معتقدند که تغذیه نقش مهمی در بروز بیماری‌ها و عدم بهبودی افراد دارد. ایشان با بررسی دقیق بیماران و بیماری‌های انها، برنامه‌های غذایی سفارشی و موثری را برای آنها طراحی می‌کنند. این برنامه‌ها علاوه بر بهبود سلامت جسمی، به بهبود روحیه و کیفیت زندگی بیماران نیز کمک می‌کنند.