رژیم ها غذاییسلامتی

ویتامین D و کاهش وزن

آیا ویتامین D در کاهش وزن موثر است؟

ویتامین D که به عنوان ویتامین آفتاب نیز شناخته می‌شود، نقش بسیار مهمی در سلامت عمومی بدن دارد. علاوه بر نقش‌های شناخته‌شده‌ای چون تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها و تنظیم سطح کلسیم و فسفر در بدن؛ در سال‌های اخیر، تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که ویتامین D می‌تواند نقش مهمی در کاهش وزن و مدیریت چاقی داشته باشد. در ادامه به توضیح دقیق این موضوع خواهم پرداخت.

ویتامین D چگونه به کاهش وزن کمک می‌کند؟

این نتیجه از مسیرهای متعددی می‌تواند اثربخش باشد؛ مانند:

1- تنظیم اشتها

یکی از مهم‌ترین مسائل در کاهش وزن، کاهش اشتها و به ویژه اشتهای کاذب است. ویتامین D می‌تواند بر روی هورمون‌هایی که اشتها را کنترل می‌کنند، تاثیر بگذارد. به طور مثال، سطوح پایین ویتامین D ممکن است باعث افزایش هورمون پاراتیروئید (PTH) و هورمون کورتیزول شوند که هر دو می‌توانند اشتها و هوس‌های مداوم غذایی را افزایش دهند.

• هورمون پاراتیروئید(PTH) : افزایش هورمون PTH می‌تواند به افزایش تولید هورمون گرلین، که اشتها را تحریک می‌کند، منجر شود. این هورمون به مغز سیگنال می‌دهد که بدن نیاز به غذا دارد، حتی اگر از نظر کالری تامین شده باشد.
• هورمون کورتیزول: این هورمون به عنوان هورمون استرس نیز شناخته می‌شود. بالا بودن سطح کورتیزول باعث پرخوری‌های عصبی و در نتیجه افزایش وزن است.

2- بهبود متابولیسم

هورمون‌های مختلفی در تنظیم متابولیسم و سوخت و ساز انرژی نقش دارند. اینگونه که با افزایش و کاهش کنترل‌شده‌ی برخی از هورمون‌ها می‌توان سطح چربی سوزی را افزایش داد. یکی از این هورمون‌ها انسولین است. ویتامینD  با تنظیم سطح انسولین در بهبود متابولیسم بدن نقش پررنگی دارد. همین اثربخشی می‌تواند به کاهش ذخیره‌ی چربی و افزایش استفاده از چربی به عنوان منبع انرژی کمک کند. همچنین، ویتامین D می‌تواند به تنظیم سطح گلوکز در خون کمک کند، که این امر نیز به نوبه‌ی خود می‌تواند بر روی کاهش وزن تاثیرگذار باشد.

3- افزایش توانایی فعالیت‌های بدنی

ویتامین D برای حفظ سلامت عضلات و استخوان‌ها ضروری است. این ویتامین به جذب کلسیم و فسفر نیز کمک می‌کند؛ که این مواد معدنی برای حفظ سلامت استخوان‌ها و عملکرد عضلات ضروری هستند. با تقویت این بخش‌ها، جسم در وضعیت سلامت عمومی قرار دارد و افراد توانایی بیشتری برای انجام فعالیت‌های بدنی خواهند داشت. افزایش فعالیت بدنی نیز منجر به سوزاندن کالری و در نتیجه کاهش وزن می‌شود.

4- کاهش التهاب

یکی دیگر از مسیر‌هایی که با متعادل سازی ویتامین D می‌تواند بر کاهش وزن موثر باشد، به وسیله‌ی کاهش التهاب در بدن است. سطح پایین ویتامین D می‌تواند با افزایش التهاب در بدن مرتبط باشد. اینطور که با کمبود این ویتامین نشانگرهای التهابی مانند پروتئین واکنشی C و اینترلوکین-6 افزایش خواهند داشت. افزایش این نشانگرها می‌تواند در عملکرد انسولین و افزایش مقاومت به انسولین نقش داشته باشد که این امر منجر به التهاب مزمن و مشکلات متابولیکی می‌شود. مصرف ویتامین D در متعادل سازی عملکرد سلول‌های ایمنی و مهار این موارد بسیار موثر عمل می‌کند و در نتیجه باعث کاهش التهاب و جلوگیری از بازگشت آن می‌شود.

5- تنظیم هورمون‌های چربی

ویتامین D می‌تواند بر روی هورمون لپتین که توسط سلول‌های چربی تولید می‌شود و نقش مهمی در تنظیم انرژی و اشتها دارد، تاثیر داشته باشد. لپتین هورمونی است که به مغز سیگنال می‌دهد که بدن از نظر انرژی تامین شده است و اشتها باید کاهش یابد. از آنجا که لپتین از سلول‌های چربی منشا می‌گیرد، میزان لپتین با میزان چربی بدن فرد مرتبط می‌شود. چنانچه میزان چربی در بدن افزایش یابد، میزان لپتین نیز افزایش خواهد داشت و در صورت کاهش چربی، لپتین نیز کاهش می یابد. سطوح پایین ویتامین D می‌تواند به کاهش حساسیت به لپتین منجر شود، که این امر می‌تواند به افزایش اشتها و انباشت چربی بیانجامد. در نتیجه دریافت مقدار کافی ویتامین D باعث بهبود حساسیت به لپتین و کاهش مقاومت لپتینی می‌شود. این امر با تنظیم بهتر احساس سیری و کاهش مصرف کالری می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.

6- تاثیر بر بافت چربی

ویتامین D همچنین می‌تواند به طور مستقیم بر بافت چربی تاثیر بگذارد. به این صورت که با کاهش تشکیل سلول‌های چربی جدید، یعنی آدیپوسیت‌ها، و افزایش مرگ سلول‌های چربی قدیمی باعث کاهش بافت چربی می‌شود.

7- نقش ویتامین D در سنتز پروتئین

یکی از تاثیرات ویتامین D، تحریک سنتز پروتئین است. پروتئین‌ها نقش اساسی در ساخت و ترمیم عضلات دارند. با افزایش سنتز پروتئین، بدن می‌تواند توده‌ی عضلانی بیشتری را حفظ کرده و حتی افزایش دهد. این امر به افزایش متابولیسم پایه کمک می‌کند، زیرا عضلات به طور طبیعی کالری بیشتری نسبت به چربی می‌سوزانند. افزایش توده عضلانی می‌تواند به تسریع روند کاهش وزن و بهبود ترکیب بدنی کمک کند.

8- تاثیرات روانی و انرژی‌زایی

سلامت و آرامش روان نیز نقش مهمی در مدیریت وزن دارد و ویتامین D می‌تواند به بهبود و حفظ آن کمک کند. کمبود این ویتامین می‌تواند با افسردگی، خستگی و اضطراب مرتبط باشد. این مشکلات روانی می‌توانند منجر به پرخوری، عدم انگیزه برای فعالیت فیزیکی و در نتیجه افزایش وزن شوند. متعادل نگه داشتن سطح ویتامین D می‌تواند به بهبود خلق و خو و کاهش قابل توجه علائم افسردگی و حفظ انرژی کمک کند.

تجربه‌ی بازگشت سلامتی

یک مراجعه کننده‌ای داشتم که مشکل استپ وزنی داشتند. پس از بارداری دوم، وزن به میزان قابل توجهی افزایش یافته بود و تلاش‌های مکرر برای کاهش وزن با شکست مواجه شده بود. انواع رژیم‌های مختلف و برنامه‌های ورزشی متعددی نتایج ناپایدار و کوتاه مدتی داشتند، و BMI ایشان از یک حدی پایین‌تر نمی‌آمد. یکی از مسائل نگران کننده این بود که بلافاصله بعد از تمام شدن وعده‌ی غذایی بزرگی همچنان احساس ضعف و عدم سیری داشتند. این مشکلات نه تنها بر سلامت جسمانی که بر روحیه و اعتماد به نفس‌شان نیز تاثیر منفی گذاشته بود. پس از بررسی آزمایش خون و آنالیز 360 درجه‌ متوجه شدیم که دچار کمبود شدید ویتامین D هستند. عدم دریافت کافی نور خورشید، فرآیند بارداری و به ویژه شیردهی و تغذیه‌ی نامناسب باعث چنین وضعیتی شده بود. با تنظیم یک رژیم غذایی شخصی سازی شده و توصیه به دریافت نور خورشید، سطح ویتامین D را به حد مناسبی رساندیم. طبق گزارش این مراجعه کننده، پس از هفته‌ی دوم کاهش قابل توجه اشتها و احساس سیری و افزایش انرژی باعث شگفت زدگی ایشان شده بود. پس از گذشت سه ماه، نه تنها به میزان قابل توجهی وزن کم کردند، که احساس سلامت و شادابی به ایشان بازگشت.

سخن آخر

با توجه به ارتباطات متعدد بین ویتامین D و فرآیندهای مختلف بدن که به کاهش وزن کمک می‌کنند، نگهداری سطح مناسب این ویتامین می‌تواند بخشی از یک برنامه‌ی جامع برای مدیریت وزن و بهبود سلامت عمومی باشد. اما تنها مصرف مکمل‌های ویتامین D به تنهایی کافی نیست. یک رژیم غذایی شخصی‌سازی شده، ورزش منظم و سبک زندگی سالم در دست‌یابی به تندرستی و وزن متعادل موثر است. مشاوره با یک پزشک و متخصص تغذیه در تنظیم رژیم غذایی غنی از ویتامین D و شروع مصرف مکمل‌های ویتامین D بسیار مهم است. ما در کلینیک تخصصی دکتر جم با در دست داشتن تکنولوژی 360 درجه و با همراهی برترین متخصصان تغذیه، مناسب‌ترین و مطمئن‌ترین مسیر را برای شما طراحی خواهیم کرد.

منابع

Can Vitamin D Help You Lose Weight?

Effect of Vitamin D Supplementation on Weight Loss

Link Between Successful Weight Loss And Vitamin D Levels

درباره دکتر مهشید جمشیدی

دکتر مهشید جمشیدی، دارای بورد تخصصی درد و کنترل درد و دکترای تغذیه از کانادا، بنیانگذار کلینیک تغذیه و سبک زندگی دکتر جم هستند. ایشان با بیش از ده سال سابقه درمانگری در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی درد و تغذیه در کانادا، از دانش و تجربه بالایی در این زمینه برخوردار هستند. دکتر جمشیدی معتقدند که تغذیه نقش مهمی در بروز بیماری‌ها و عدم بهبودی افراد دارد. ایشان با بررسی دقیق بیماران و بیماری‌های انها، برنامه‌های غذایی سفارشی و موثری را برای آنها طراحی می‌کنند. این برنامه‌ها علاوه بر بهبود سلامت جسمی، به بهبود روحیه و کیفیت زندگی بیماران نیز کمک می‌کنند.