دوران بارداری با تغییرات زیادی در بدن همراه است؛ تغییراتی که گاهی آن‌قدر گسترده‌اند که سلامت دهان و دندان را هم تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای بسیاری از مادران باردار، مواجهه با درد دندان، حساسیت لثه یا حتی پوسیدگی یک تجربه ناخوشایند و استرس‌زا است. از یک‌سو، رسیدگی به دندان آسیب‌دیده ضروری است و از سوی دیگر، نگرانی درباره تاثیر مواد بی‌حسی، پرکننده‌ها و حتی عکس‌برداری دندانی بر جنین، مادر را در تصمیم‌گیری دچار تردید می‌کند. آیا پر کردن دندان در بارداری بی‌خطر است؟ آیا باید درمان را به تعویق انداخت؟ بهترین زمان برای انجام درمان‌های دندانپزشکی در این دوران چه زمانی است؟ اگر شما هم با این دغدغه‌ها روبه‌رو هستید، این مقاله به شما کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر، تصمیمی درست و مطمئن بگیرید.
بارداری و تغییرات دهان و دندان
بارداری تنها مربوط به رشد جنین نیست؛ بدن مادر نیز در این مسیر دستخوش تغییرات زیادی میشود. یکی از بخش‌هایی که کمتر به آن توجه میشود، دهان و دندان است. در دوران بارداری، نوسانات هورمونی مانند افزایش سطح استروژن و پروژسترون می‌تواند روی بافت لثه تاثیر بگذارد. نتیجه این تغییرات ممکن است التهاب لثه، خون‌ریزی هنگام مسواک زدن یا حتی لق شدن دندان‌ها باشد. همچنین تهوع‌های صبحگاهی، مصرف وعده‌های غذایی بیشتر و تغییر در رژیم غذایی ممکن است اسیدیته دهان را افزایش دهد و خطر پوسیدگی دندان را بیشتر کند. کاهش دقت در مسواک زدن یا غفلت از مراجعه به دندانپزشک نیز می‌تواند مشکلات را پیچیده‌تر کند. برخی زنان در بارداری دچار «ژینژیویت بارداری» یا التهاب لثه ناشی از بارداری می‌شوند که بدون رسیدگی، ممکن است به عفونت‌های جدی‌تری منجر شود. همه این عوامل نشان می‌دهند که مراقبت از دهان و دندان در بارداری نباید نادیده گرفته شود و در صورت نیاز، درمان‌هایی مانند پر کردن دندان باید به‌موقع انجام شوند.
پر کردن دندان در بارداری؛ بله یا خیر؟
یکی از سوال‌های پرتکرار زنان باردار این است که آیا در این دوران حساس می‌توان با خیال راحت به دندانپزشکی مراجعه کرد و درمان‌هایی مانند پر کردن دندان را انجام داد؟ پاسخ کوتاه این است: بله، اما با رعایت شرایط خاص و زیر نظر پزشک.
- آیا درمان دندان در دوران بارداری بی‌خطر است؟
برخلاف تصور عموم، بسیاری از درمان‌های دندانپزشکی در دوران بارداری بی‌خطر هستند، به‌ویژه اگر در زمان مناسب و با مراقبت‌های اصولی انجام شوند. پر کردن دندان از جمله روش‌هایی است که اگر به تعویق بیفتد، ممکن است باعث پیشرفت پوسیدگی و در نهایت نیاز به درمان‌های تهاجمی‌تر مانند عصب‌کشی یا کشیدن دندان شود؛ درمان‌هایی که در بارداری به‌مراتب چالش‌برانگیزتر خواهند بود.
- بهترین زمان برای درمان‌های دندانپزشکی در بارداری
از نظر زمانی، سه‌ماهه دوم بارداری بهترین زمان برای انجام درمان‌های دندانپزشکی است. در این بازه، رشد اولیه جنین که بیشترین حساسیت را دارد، به پایان رسیده و مادر هم هنوز با سنگینی و خستگی سه‌ماهه سوم مواجه نشده است. همچنین بسیاری از داروهای بی‌حسی موضعی که در دندانپزشکی استفاده می‌شوند، مانند لیدوکائین، در دوزهای کنترل‌شده و با نظر پزشک، برای جنین خطر جدی ندارند.
- ملاحظات ایمنی و تصمیم‌گیری درمانی
برخی اقدامات مانند عکس‌برداری (رادیوگرافی) یا استفاده از مواد پرکننده خاص مانند آمالگام، نیاز به بررسی بیشتری دارند. در صورت امکان، استفاده از روش‌های جایگزین و ایمن‌تر توصیه میشود. در نهایت، تصمیم به درمان باید با توجه به وضعیت دندان، سلامت عمومی مادر و نظر دندانپزشک و متخصص زنان گرفته شود.
نکات مهم پیش از پر کردن دندان در بارداری
اگر در دوران بارداری به دندان‌درد یا پوسیدگی دچار شده‌اید و دندانپزشک تشخیص داده که پر کردن دندان ضروری است، لازم است چند نکته مهم را در نظر بگیرید تا درمان ایمن و بی‌دردسری داشته باشید:
1- هماهنگی با پزشک زنان
پیش از هرگونه درمان دندانپزشکی، بهتر است با متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید. برخی شرایط پزشکی خاص یا داروهایی که در بارداری مصرف می‌شوند ممکن است بر نحوه انجام درمان دندان تاثیر بگذارند. پزشک زنان می‌تواند با دندانپزشک شما هماهنگ باشد تا درمانی متناسب با وضعیت بارداری‌تان انجام شود.
2- انتخاب زمان مناسب
به‌طور کلی، سه‌ماهه دوم بارداری (هفته ۱۳ تا ۲۷) ایمن‌ترین بازه برای درمان‌های دندانپزشکی غیراضطراری از جمله پر کردن دندان است. در سه‌ماهه اول، جنین در مراحل حساس رشد قرار دارد و بهتر است درمان‌ها تنها در صورت اورژانسی بودن انجام شوند. در سه‌ماهه سوم نیز نشستن طولانی روی یونیت دندانپزشکی ممکن است برای مادر ناراحت‌کننده باشد.
3- نوع بی‌حسی و ماده پرکننده
بی‌حسی موضعی معمولا خطری برای جنین ندارد، به شرط آن‌که نوع دارو و دوز مصرفی توسط پزشک تنظیم شود. در مورد ماده پرکننده نیز بهتر است با دندانپزشک درباره استفاده از کامپوزیت (مواد هم‌رنگ دندان) به جای آمالگام مشورت کنید، زیرا برخی منابع درباره اثرات احتمالی جیوه موجود در آمالگام هشدار داده‌اند، هرچند شواهد علمی قطعی در این مورد هنوز وجود ندارد.
4- پرهیز از درمان در مراکز نامعتبر
در دوران بارداری، انجام درمان‌های دندانپزشکی باید با دقت و مراقبت بیشتری انجام شود. بنابراین، مراجعه به دندانپزشک متخصص و کلینیک‌هایی با تجهیزات ایمن و مجوزهای لازم اهمیت زیادی دارد. از انجام درمان در مراکز غیررسمی یا توسط افراد فاقد صلاحیت به‌شدت خودداری کنید.
5- مراقبت‌های بعد از پر کردن دندان
بعد از درمان، توصیه‌های دندانپزشک درباره رعایت بهداشت دهان، تغذیه و مصرف دارو (در صورت نیاز) را جدی بگیرید. اگر هرگونه درد غیرعادی یا علائم حساسیت داشتید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
مراقبت‌های دندانی در بارداری؛ پیشگیری بهتر از درمان
بارداری دورانی است که در آن پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان، ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان آن‌هاست. بسیاری از مشکلات دندانی که در بارداری بروز می‌کنند، نتیجه بی‌توجهی به مراقبت‌های روزمره هستند. خوشبختانه با چند عادت ساده و رعایت اصول بهداشتی، می‌توان از نیاز به درمان‌های دندانپزشکی مانند پر کردن دندان در دوران بارداری جلوگیری کرد یا آن را به حداقل رساند.
1- رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید، نخ‌دندان کشیدن روزانه و استفاده از دهان‌شویه با تجویز دندانپزشک، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند. در دوران بارداری، به‌ویژه با احتمال بروز التهاب لثه و پوسیدگی بیشتر، این مراقبت‌ها ضروری‌تر از قبل‌اند.
2- تغذیه سالم و مناسب دوران بارداری
مصرف مواد غذایی حاوی قندهای ساده، میان‌وعده‌های مکرر و نوشیدنی‌های اسیدی، عامل مهمی در افزایش خطر پوسیدگی دندان هستند. در عوض، رژیم غذایی سرشار از کلسیم، ویتامین D، فسفر و پروتئین نه‌تنها برای سلامت جنین مفید است، بلکه سلامت دندان‌ها و استخوان‌های مادر را هم حفظ می‌کند.
3- پرهیز از نادیده گرفتن علائم اولیه
درد خفیف دندان، خون‌ریزی لثه یا حساسیت به سرما و گرما ممکن است نشانه‌های اولیه مشکلات جدی‌تری باشند. در بارداری، نادیده گرفتن این علائم می‌تواند به پیشرفت بیماری منجر شود. مراجعه به‌موقع به دندانپزشک، حتی در صورت علائم جزئی، اقدامی ضروری است.
4- معاینه دندانپزشکی قبل و حین بارداری
اگر در حال برنامه‌ریزی برای بارداری هستید، مراجعه به دندانپزشک پیش از باردار شدن، ایده‌آل است. اما اگر هم‌اکنون باردار هستید، یک معاینه کامل در سه‌ماهه دوم، بهترین زمان برای بررسی سلامت دهان و دندان و دریافت راهکارهای پیشگیری خواهد بود.
5- مدیریت تهوع صبحگاهی
در صورت تجربه تهوع و استفراغ مکرر، اسید معده می‌تواند مینای دندان را آسیب‌پذیر کند. برای کاهش اثر اسید، بلافاصله بعد از استفراغ دهان را با آب بشویید و حدود ۳۰ دقیقه بعد مسواک بزنید تا از آسیب به مینای دندان جلوگیری شود.
سخن آخر
پر کردن دندان در بارداری اگر با آگاهی، در زمان مناسب و تحت نظر دندانپزشک متخصص انجام شود، نه‌تنها خطری برای جنین ندارد بلکه از عوارض جدی‌تر در آینده نیز جلوگیری می‌کند. آنچه اهمیت دارد، بی‌توجهی نکردن به درد یا پوسیدگی دندان، و مشورت با پزشکان متخصص پیش از هر اقدام درمانی است. بارداری فرصتی برای مراقبت از خود و سلامت فرزند آینده‌تان است. با رعایت نکات ساده اما مهم در بهداشت دهان و دندان، می‌توانید از بسیاری از درمان‌های غیرضروری پیشگیری کنید. دندان سالم، نه‌تنها به لبخند شما زیبایی می‌بخشد، بلکه بخش مهمی از سلامت عمومی و کیفیت زندگی شما در این دوران حساس را نیز تضمین می‌کند.
کلینیک جم، حامی سلامتی شما!
منابع
