مراقبت خانگی پس از آنژیوگرافی
آنژیوگرافی چیست؟
آنژیوگرافی یک ابزار تشخیصی قدرتمند و ضروری در پزشکی مدرن است که نقش حیاتی در تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی – عروقی ایفا می‌کند. این روش که به منظور مشاهده و ارزیابی عروق خونی در بدن انجام می‌شود، با دقت بالا و کمترین عوارض، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد تا سلامت بیماران را بهبود بخشند. این روش با استفاده از تزریق ماده‌ی حاجب و تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس، تصاویر دقیقی از داخل عروق خونی ایجاد می‌کند.
آنژیوگرافی به دلایل گوناگونی تجویز می‌شود؛ از جمله:
- پیگیری نتایج درمان
- ارزیابی پیش از جراحی
- ارزیابی درد قفسه‌ی سینه
- بررسی جریان خون در اندام‌ها
- تشخیص بیماری‌های قلبی – عروقی
- شناسایی گرفتگی، تنگی، تورم، آنوریسم و انسداد در عروق
آنژیوگرافی چگونه انجام می‌شود؟
1- دسترسی به شریان
یک کاتتر (لوله نازک و بلند) از طریق شریان (معمولا در کشاله ران، بازو یا مچ دست) وارد بدن می‌شود.
2- تزریق ماده‌ی حاجب
مواد حاجب موادی هستند که با نفوذ به ارگان مورد نظر، محیطی را ایجاد می‌کنند که از نظر جذب اشعه مساعدتر است؛ که همین امر منجر به نمایش جزئیات تشریحی اندام‌ها می‌شود. ماده حاجب از طریق کاتتر به داخل عروق خونی تزریق می‌شود.
3- تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس
با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری اشعه‌ی ایکس، تصاویر دقیقی از جریان خون در عروق خونی ثبت می‌شود.
مراقبت خانگی بعد از آنژیوگرافی
1- استراحت کامل
- پس از آنژیوگرافی به مدت 24 تا 48 ساعت باید استراحت کامل داشته باشید.
- تا زمان اجازه‌ی پزشک از فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های شدید پرهیز کنید.
- به مدت 24 ساعت از دوش گرفتن خودداری کنید.
- به مدت 24 تا 48 ساعت از رانندگی خودداری کنید
2- کنترل زخم
- در 24 ساعت اول، سعی کنید محل ورود کاتتر را بالا نگه دارید.
- محل ورود کاتتر را برای علائم عفونی مانند قرمزی، تورم و ترشح بررسی کنید.
- در صورت وجود تورم، از یخ بر روی محل ورود کاتتر استفاده کنید.
- محل زخم را تمیز و خشک نگه دارید.
- در صورت نیاز و با تجویز پزشک، از کرم‌های ضدعفونی کننده استفاده کنید.
3- مراجعه به پزشک
- در زمان‌های تعیین شده برای پیگیری با پزشک خود ملاقات داشته باشید.
- در صورت بروز علائمی مانند درد شدید قفسه سینه، تنگی نفس، یا تورم شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
4- مراقبت تغذیه‌ای
رژیم غذایی سالم و ارگانیک داشته باشید؛ به طور مثال:
- میوه‌های تازه و سرشار از آنتی‌اکسیدان را مصرف کنید؛ مانند: توت‌ها، سیب، پرتقال، گلابی، کیوی و … .
- سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم، بروکلی، همچنین سبزیجات رنگارنگ مانند هویج، فلفل دلمه‌ای و گوجه‌فرنگی که غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند را استفاده کنید. مصرف سبزیجات به صورت خام یا بخارپز بهتر است تا مواد مغذی آنها حفظ شود.
- ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین، و تن که غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند، به سلامت قلب کمک می‌کنند.
- پروتئین نقش مهمی در ترمیم و تقویت قلب دارد. انواع گوشت قرمز و سفید بدون پوست و چربی دارای پروتئین بالایی است.
- انواع حبوبات مانند لوبیا، نخود، عدس منابع خوبی از پروتئین گیاهی هستند.
- لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی مانند شیر، ماست و پنیر منابع خوبی از کلسیم و پروتئین هستند.
- غلات کامل مانند جو، برنج قهوه‌ای، کینوا، و نان تهیه شده از آرد کامل که فیبر بالایی دارند، به کنترل سطح قند خون و کلسترول کمک می‌کنند.
- انواع روغن و چربی در روند پیشگری و درمان بیماری‌های قلبی – عروقی به توجه ویژه‌ای نیاز دارد. یکی از بهترین انتخاب‌ها روغن زیتون است که سرشار از چربی‌های سالم و آنتی‌اکسیدان‌ها است.
- انواع آجیل و دانه‌ها مانند بادام، گردو، و دانه‌ی چیا غنی از چربی‌های سالم، فیبر و پروتئین هستند.
- مصرف مقدار کافی آب برای حفظ هیدراتاسیون بدن ضروری است. به ویژه پس از آنژیوگرافی مایعات کافی بنوشید تا مواد حاجب از بدن دفع شوند. در بین نوشیدنی‌ها به جز آب، چای سبز که حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها است می‌تواند به بهبود سلامت قلب کمک کند.
- مکمل‌های غذایی را نیز در صورت نیاز و با مشورت پزشک استفاده کنید.
5- اجتناب‌های تغذیه‌ای و مصرفی
- نمک را کاهش دهید. چه به صورت خاص، چه به صورت مخلوط در انواع خوراکی‌ها؛ مثل: خیارشور، زیتون‌های نمک‌دار و انواع ترشی‌های شور. چرا که باعث افزایش سطح نرمال فشار خون می‌شوند.
- شکر اضافی را کاهش دهید تا سطح قند خون کنترل شود.
- گوشت قرمز و سفید چرب برای بیمارن قلبی مناسب نیست.
- غذاهای فرآوری شده و آماده که حاوی چربی‌های ترانس، نمک و شکر زیاد هستند، برای قلب بسیار خطرناک است.
- غذاهای کنسروی را به طور کامل محدود کنید؛ چرا که حاوی نمک و مواد افزودنی زیادی هستند.
- میان وعده‌ها و تنقلات بسته بندی شده مانند چیپس، پفک و کراکرهای نمکی حاوی چربی‌های ناسالم و نمک زیادی هستند و در طولانی مدت با تاثیر بر عروق سلامت قلب را به خطر می‌اندازند.
- انواع گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس و هات‌داگ که حاوی چربی‌های اشباع، نمک و نیترات هستند، برای سلامت عمومی به خصوص قلب و عروق خطرناک هستند.
- لبنیات پر چرب مانند شیر کامل، پنیرهای چرب و کره که حاوی چربی‌های اشباع زیادی هستند برای حفظ سلامت قلب و عروق مناسب نیستند.
- سیگار و سایر محصولات دخانی را مصرف نکنید.
- مصرف الکل را به طور کامل قطع کنید.
- قهوه و سایر نوشیدنی‌های کافئینی را به مدت چند روز محدود کنید. چرا که مصرف بیش از حد قهوه، چای، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند فشار خون را افزایش داده و گاهی اوقات باعث آریتمی قلبی نیز بشود.
- وعده‌های کوچک و مکرر را به جای خوردن وعده‌های بزرگ انتخاب کنید.
6- مصرف داروها
- داروهای تجویز شده توسط پزشک را به موقع و طبق دستور مصرف کنید.
- از مسکن‌های تجویز شده برای کنترل درد استفاده کنید.
7- مراقبت‌های عمومی
- از لباس‌های گشاد و راحت استفاده کنید تا به محل زخم فشار وارد نشود.
- هنگام خوابیدن، از بالشت زیر سر استفاده کنید تا به کمر و محل زخم فشار نیاید.
- در صورت تورم پاها، از جوراب‌های فشاری استفاده کنید.
- فشار خون خود را به‌طور منظم اندازه‌گیری کنید.
- در صورت دیابتی بودن، سطح قند خون خود را به‌طور منظم کنترل کنید.
- سعی کنید استرس خود را کاهش داده و آرامش ذهنی خود را حفظ کنید.
سخن آخر
با شناسایی زودهنگام مشکلات عروقی، می‌توان از بروز مشکلات جدی‌تر مانند حمله قلبی یا سکته جلوگیری کرد. فلذا نگران مقداری زحمت و دشواری آنژیوگرافی نباشید. با رعایت نکات فوق به خصوص انتخاب‌های تغذیه‌ای، می‌توانید به بهبود سریع‌تر پس از آنژیوگرافی و بهبود سلامت قلب و عروق کمک کنید. به همین منظور مشاوره و راهنمایی متخصص تغذیه در این مسیر سودمند خواهد بود. در کلینیک تخصصی دکتر جم، با حضور برترین متخصصان قلب و عروق و تغذیه همراه سلامتی شما هستیم.
منابع
cardiac catheterisation and coronary
Discharge advice after your coronary angiogram, angioplasty or stent insertion
