زنانسلامتی

درمان تنبلی تخمدان در دختران

درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در دختران

تخمدان پلی‌کیستیک یا PCOS، یکی از مشکلات رایج در میان دختران نوجوان است که می‌تواند بر چرخه قاعدگی، ظاهر جسمی و حتی عواطف آن‌ها تاثیر بگذارد. علاوه بر مشکلات ظاهری و بدنی، PCOS می‌تواند بر توانایی باروری دختران در آینده نیز تاثیر بگذارد. عدم تخمک‌گذاری منظم به دلیل نوسانات هورمونی، احتمال مشکلات باروری را افزایش می‌دهد. همچنین، در صورتی که PCOS  به درستی مدیریت نشود، ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا افزایش یابد. شناخت و درک کامل از این بیماری به دختران کمک می‌کند تا از مشکلات جدی آینده جلوگیری کرده و با آگاهی بیشتری می‌توان به خوبی این مشکل را مدیریت کرد و به سمت یک زندگی سالم و شاد پیش رفت. در این مقاله به بررسی علل، علائم و راهکارهای درمانی تخمدان پلی‌کیستیک در دختران می‌پردازم.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟

یک اختلال هورمونی است که معمولا در سنین نوجوانی و اوایل جوانی ظاهر می‌شود. در این حالت، تخمدان‌ها به طور غیرطبیعی بزرگ شده و حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند. این وضعیت باعث تغییر در سطح هورمون‌های بدن می‌شود و ممکن است بر چرخه قاعدگی، رشد موها، وزن و سلامت کلی تاثیر بگذارد.

علائم و نشانه‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در دختران

علائم PCOS می‌تواند در هر دختر متفاوت باشد، اما برخی از نشانه‌های رایج آن شامل موارد زیر است:

• نامنظم شدن قاعدگی: ممکن است دختران با فاصله زیاد بین قاعدگی‌ها یا حتی قطع کامل آن مواجه شوند.
• افزایش وزن: بسیاری از دختران مبتلا به PCOS با افزایش وزن ناگهانی یا مقاومت به کاهش وزن مواجه می‌شوند.
• رشد موهای زائد: رشد موهای زائد در صورت، سینه و نواحی دیگر بدن به دلیل افزایش سطح هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) اتفاق می‌افتد.
• آکنه و مشکلات پوستی: بسیاری از نوجوانان مبتلا به PCOS دچار آکنه‌های شدید می‌شوند.
• مشکلات مو: نازک شدن موها و ریزش آن‌ها نیز می‌تواند از نشانه‌های این سندرم باشد.

تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

برای تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. این روش‌ها به شناسایی علائم، بررسی وضعیت هورمونی و تایید وجود کیست‌ها در تخمدان‌ها کمک می‌کنند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین روش‌های تشخیصی اشاره می‌کنم:

1- بررسی علائم بالینی

پزشک ابتدا علائم و تاریخچه‌ی قاعدگی بیمار را بررسی می‌کند. مواردی مانند قاعدگی‌های نامنظم، افزایش وزن، رشد موهای زائد و مشکلات پوستی مورد توجه قرار می‌گیرد.

2- آزمایشات خون

برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها، آزمایش خون انجام می‌شود. در این آزمایش، سطح هورمون‌های جنسی مانند آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه)، تستوسترون و هورمون‌های دیگر بررسی می‌شود. ممکن است پزشک برای بررسی سطح قند خون و مقاومت به انسولین نیز آزمایش خون تجویز کند.

3- سونوگرافی

یکی از روش‌های اصلی تشخیص PCOS، سونوگرافی است. در سونوگرافی، تخمدان‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند تا وجود کیست‌های کوچک و بزرگ‌شدن تخمدان‌ها مشخص شود. این روش به تایید نهایی PCOS کمک می‌کند.

4- ارزیابی سایر عوامل

پزشک ممکن است به بررسی سایر شرایطی که می‌تواند باعث علائم مشابه PCOS شود، بپردازد. مواردی مانند کم‌کاری تیروئید یا اختلالات هورمونی دیگر نیز باید بررسی شوند تا از درستی تشخیص اطمینان حاصل شود.

درمان‌های موجود برای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

به دلیل گستردگی علائم و تاثیرات آن بر روی بخش‌های مختلف بدن، باید چندجانبه و متناسب با نیازهای فردی هر بیمار باشد. درمان‌های PCOS به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه هر یک از این روش‌ها توضیح داده می‌شوند.

1- تغییرات سبک زندگی

یکی از اولین و مهم‌ترین گام‌ها در مدیریت PCOS، ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی است. این تغییرات می‌توانند به بهبود علائم و کاهش خطرات بلندمدت ناشی از PCOS کمک کنند.

• تغذیه مناسب

رژیم غذایی سالم و متعادل که حاوی مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین باشد (مانند سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل) می‌تواند به کاهش مقاومت به انسولین و بهبود سطح قند خون کمک کند. پرهیز از مصرف غذاهای فراوری‌شده، شیرینی‌ها، و نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر نیز بسیار موثر است. دریافت پروتئین و چربی‌های سالم (مثل ماهی، مغزها و روغن زیتون) می‌تواند در کنترل وزن و سطح انرژی تاثیر مثبتی داشته باشد.

• کاهش وزن

حتی کاهش وزن 5 تا 10 درصد می‌تواند به تنظیم چرخه قاعدگی و بهبود تخمک‌گذاری کمک کند. کاهش وزن باعث کاهش سطح هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) می‌شود و به کاهش علائم مانند رشد موهای زائد و آکنه کمک می‌کند.

• فعالیت بدنی منظم

ورزش منظم، مانند پیاده‌روی، دویدن یا ورزش‌های هوازی، به کاهش مقاومت به انسولین و بهبود سلامت قلبی-عروقی کمک می‌کند. ورزش همچنین می‌تواند به بهبود خلق و خو و کاهش استرس کمک کند که اغلب در بیماران مبتلا به PCOS تجربه می‌شود.

2- درمان‌های دارویی

در برخی موارد، تغییرات سبک زندگی به تنهایی کافی نیست و نیاز به درمان‌های دارویی نیز وجود دارد. داروها به مدیریت علائم PCOS و جلوگیری از عوارض جانبی طولانی‌مدت کمک می‌کنند.

• قرص‌های ضد بارداری هورمونی

قرص‌های ضد بارداری ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند که به تنظیم چرخه قاعدگی، کاهش آندروژن‌ها و بهبود علائمی مانند آکنه و رشد موهای زائد کمک می‌کنند. این داروها همچنین از ضخیم شدن دیواره رحم جلوگیری می‌کنند و احتمال بروز سرطان رحم را کاهش می‌دهند.

• متفورمین

متفورمین دارویی است که برای درمان دیابت نوع 2 تجویز می‌شود، اما در بیماران PCOS نیز به دلیل مقاومت به انسولین مفید است. این دارو به بهبود حساسیت به انسولین کمک می‌کند و در برخی موارد باعث کاهش وزن و بهبود تخمک‌گذاری می‌شود.

• داروهای ضد آندروژن

برای کاهش علائم ناشی از افزایش سطح هورمون‌های مردانه مانند رشد موهای زائد و ریزش مو، ممکن است داروهای ضد آندروژن تجویز شود. اسپیرونولاکتون یکی از داروهای پرکاربرد در این دسته است که باعث کاهش اثرات آندروژن‌ها در بدن می‌شود.

• گنادوتروپین‌ها

در مواردی که کلومیفن موثر نباشد، تزریق گنادوتروپین‌ها برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود.

درمان‌های روان‌شناختی و حمایتی

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک  به‌عنوان یک بیماری جسمی، تاثیرات روانی و عاطفی قابل توجهی نیز دارد. زنان و دختران مبتلا به PCOS معمولا با چالش‌هایی مانند کاهش اعتماد به نفس، اضطراب و افسردگی مواجه می‌شوند که می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، درمان‌های روان‌شناختی و حمایتی به‌عنوان بخشی از رویکرد چندجانبه برای مدیریت PCOS بسیار مهم هستند. در این بخش به بررسی اهمیت درمان‌های روان‌شناختی و حمایت‌های اجتماعی می‌پردازم.

1- روان‌درمانی و مشاوره

زنان مبتلا به PCOS ممکن است با مشکلات روانی ناشی از تغییرات ظاهری (مانند رشد موهای زائد، ریزش مو و افزایش وزن) و ناتوانی در بارداری دست‌وپنجه نرم کنند. روان‌درمانی و مشاوره می‌تواند به افراد کمک کند تا با این چالش‌ها مقابله کرده و بر اضطراب، افسردگی و استرس غلبه کنند.

2- مدیریت استرس و تکنیک‌های آرام‌سازی

مدیریت استرس به‌ویژه برای زنانی که با PCOS زندگی می‌کنند، اهمیت زیادی دارد. استرس می‌تواند علائم PCOS را تشدید کند و به چرخه‌ای منفی منجر شود. تکنیک‌های آرام‌سازی می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب کمک کنند.

3- حمایت‌های خانوادگی

حمایت از سوی خانواده و دوستان نیز نقشی اساسی در بهبود وضعیت روحی و روانی افراد مبتلا به PCOS دارد. خانواده‌ها می‌توانند با ارائه پشتیبانی عاطفی، تشویق به پذیرش درمان و ایجاد محیطی مثبت، به کاهش استرس و اضطراب کمک کنند. آموزش اعضای خانواده درباره PCOS و تاثیرات آن نیز می‌تواند به درک بهتر آن‌ها از مشکلات و نیازهای فرد مبتلا کمک کند.

سخن آخر

در نهایت، مدیریت موفق این بیماری نیازمند رویکردی جامع است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به کنترل علائم، جلوگیری از عوارض جدی‌تر و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. به طور کلی، هر فرد مبتلا به PCOS نیازمند برنامه‌ای منحصر به ‌فرد است که با نیازها و شرایط خاص او هم‌خوانی داشته باشد. ترکیب صحیحی از تغییرات مناسب می‌تواند به افراد کمک کند تا از مشکلات ناشی از PCOS عبور کرده و به سمت زندگی سالم‌تر و شادتری حرکت کنند. تعامل مستمر با پزشک و متخصصان بهداشت، به همراه آگاهی از تازه‌ترین تحقیقات و روش‌های درمانی، بخش مهمی از این فرآیند موفق خواهد بود. در کلینک جم، با پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های پزشکی و با حضور برترین‌های تغذیه و زنان و زایمان همراه سلامتی شما هستیم.

منابع

Treatment of polycystic ovary syndrome (PCOS) in adolescents.

PCOS in Adolescents—Ongoing Riddles in Diagnosis and Treatment

Expert Clarifies Guidance on Adolescent Polycystic Ovary Syndrome

درباره دکتر مهشید جمشیدی

دکتر مهشید جمشیدی، دارای بورد تخصصی درد و کنترل درد و دکترای تغذیه از کانادا، بنیانگذار کلینیک تغذیه و سبک زندگی دکتر جم هستند. ایشان با بیش از ده سال سابقه درمانگری در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی درد و تغذیه در کانادا، از دانش و تجربه بالایی در این زمینه برخوردار هستند. دکتر جمشیدی معتقدند که تغذیه نقش مهمی در بروز بیماری‌ها و عدم بهبودی افراد دارد. ایشان با بررسی دقیق بیماران و بیماری‌های انها، برنامه‌های غذایی سفارشی و موثری را برای آنها طراحی می‌کنند. این برنامه‌ها علاوه بر بهبود سلامت جسمی، به بهبود روحیه و کیفیت زندگی بیماران نیز کمک می‌کنند.