سلامتیمردان

بیماری ماهانه مردان

آیا مردان هم دچار تغییرات هورمونی دوره‌ای می‌شوند؟

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که نوسانات هورمونی و تغییرات خلقی فقط در زنان رخ می‌دهد، اما تحقیقات نشان می‌دهد که مردان نیز ممکن است در بازه‌های زمانی مشخصی دچار تغییرات هورمونی شوند. این تغییرات که برخی از متخصصان آن را «بیماری ماهانه مردان» یا «سندروم تحریک‌پذیری مردانه (IMS)» می‌نامند، می‌تواند بر خلق‌وخو، سطح انرژی، تمرکز و حتی روابط اجتماعی تاثیر بگذارد. در این مقاله، با نگاهی علمی به این پدیده پرداخته و علائم، علت‌ها و راهکارهای مدیریت آن را بررسی خواهم کرد.

بیماری ماهانه مردان: واقعیت یا افسانه؟

اصطلاح «بیماری ماهانه مردان» به تغییرات هورمونی دوره‌ای در مردان اشاره دارد که می‌تواند بر خلق‌وخو و عملکرد جسمی تاثیر بگذارد. برخلاف چرخه قاعدگی زنان که ماهانه و منظم رخ می‌دهد، نوسانات هورمونی در مردان الگوی ثابتی ندارد و تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند استرس، سبک زندگی، تغذیه و سن قرار می‌گیرد.

1- علائم بیماری ماهانه مردان

مطالعات نشان داده است که برخی از مردان در دوره‌های خاصی از ماه یا سال، علائمی را تجربه می‌کنند که شامل موارد زیر است:

• خستگی مزمن: احساس بی‌حالی و کاهش انرژی بدون دلیل مشخص؛
• اختلال در خواب: بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی بیش از حد بدون دلیل مشخص؛
• تغییرات خلق‌وخو: افزایش تحریک‌پذیری، احساس افسردگی یا کاهش انگیزه؛
• کاهش تمرکز و حافظه: ناتوانی در تمرکز بر کارهای روزانه یا کاهش عملکرد ذهنی؛
• کاهش میل جنسی: تغییرات در سطح تستوسترون می‌تواند بر میل جنسی تاثیر بگذارد.

2- آیا این پدیده واقعی است؟

برخی از محققان معتقدند که این پدیده به دلیل نوسانات تستوسترون و سایر هورمون‌های مردانه رخ می‌دهد. تستوسترون، هورمون اصلی مردانه، نقش کلیدی در تنظیم انرژی، خلق‌وخو و عملکرد جسمی دارد. کاهش سطح تستوسترون می‌تواند منجر به بروز علائم مشابه سندروم پیش از قاعدگی (PMS) در زنان شود. با این حال، برخی از متخصصان بر این باورند که این تغییرات بیشتر به عوامل محیطی و روانی مرتبط هستند تا یک چرخه هورمونی منظم. به عنوان مثال، استرس مزمن، کمبود خواب و رژیم غذایی نامتعادل می‌توانند منجر به علائمی مشابه شوند.

3- چگونه می‌توان تفاوت بین تغییرات طبیعی و مشکلات هورمونی را تشخیص داد؟

• اگر علائم به صورت دوره‌ای و در بازه‌های زمانی مشخصی رخ می‌دهند، احتمال دارد که ناشی از نوسانات هورمونی باشند.
• اگر این علائم مزمن شده و بر کیفیت زندگی تاثیر منفی گذاشته‌اند، بهتر است با یک متخصص غدد یا روان‌شناس مشورت شود.
• آزمایش خون برای بررسی سطح تستوسترون و سایر هورمون‌ها می‌تواند اطلاعات مفیدی ارائه دهد.

هورمون‌ها در میدان نبرد: تستوسترون و نوسانات آن

تستوسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌های مردانه است که بر خلق‌وخو، انرژی، میل جنسی و سلامت عمومی تاثیر می‌گذارد. سطح این هورمون در طول روز و حتی در طول سال دچار تغییراتی می‌شود. درک این نوسانات می‌تواند به مدیریت بهتر تغییرات خلقی و جسمی کمک کند.

1- چرا سطح تستوسترون تغییر می‌کند؟

تستوسترون به دلایل مختلفی دچار نوسان می‌شود، از جمله:

• افزایش سن: با افزایش سن، سطح تستوسترون به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد.
• ریتم شبانه‌روزی: سطح تستوسترون صبح‌ها بالاتر است و در طول روز کاهش می‌یابد.
• تغذیه نامناسب: مصرف زیاد قند و چربی‌های ناسالم می‌تواند تولید تستوسترون را مختل کند.
• کمبود خواب: خواب ناکافی می‌تواند تعادل هورمونی را بر هم بزند و سطح تستوسترون را کاهش دهد.
• استرس و اضطراب: استرس مزمن می‌تواند سطح تستوسترون را کاهش دهد و موجب خستگی و تحریک‌پذیری شود.

2- علائم کاهش تستوسترون

کاهش تستوسترون می‌تواند علائم مختلفی را ایجاد کند، از جمله:

• کاهش تمرکز و عملکرد شناختی؛
• کاهش انگیزه و احساس افسردگی؛
• افزایش وزن و کاهش توده عضلانی؛
• کاهش انرژی و احساس خستگی مداوم؛
• کاهش میل جنسی و اختلال در عملکرد جنسی.

3- آیا مصرف مکمل‌های تستوسترون مفید است؟

در برخی موارد، پزشکان ممکن است درمان جایگزینی تستوسترون (TRT) را برای مردانی که دچار کمبود شدید این هورمون هستند، تجویز کنند. اما استفاده خودسرانه از مکمل‌های تستوسترون می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، از جمله افزایش خطر بیماری‌های قلبی، کاهش تولید طبیعی تستوسترون و اختلالات متابولیکی.

راهکارهای علمی برای کنترل تغییرات هورمونی

نوسانات هورمونی در مردان می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر خلق‌وخو، سطح انرژی و عملکرد روزانه داشته باشد. خوشبختانه، با ایجاد تغییرات در سبک زندگی و پیروی از توصیه‌های علمی، می‌توان این تغییرات را مدیریت کرده و اثرات منفی آن را کاهش داد.

1- تغذیه سالم و متعادل

رژیم غذایی تاثیر مستقیمی بر سطح هورمون‌ها، از جمله تستوسترون دارد. برخی از مواد غذایی می‌توانند به تعادل هورمونی کمک کنند:

• غذاهای سرشار از روی (Zinc): گوشت قرمز، مغزها (گردو، بادام)، تخم‌مرغ و حبوبات نقش مهمی در تولید تستوسترون دارند.
• چربی‌های سالم: روغن زیتون، آووکادو، مغزها و ماهی‌های چرب (مانند سالمون) به حفظ تعادل هورمونی کمک می‌کنند.
• ویتامین D: نور خورشید، تخم‌مرغ و لبنیات منبع خوبی از این ویتامین هستند که در تنظیم تستوسترون نقش دارد.
• پرهیز از قندهای تصفیه‌شده و غذاهای فرآوری‌شده: این مواد می‌توانند منجر به افزایش وزن و کاهش تستوسترون شوند.

2- ورزش و فعالیت بدنی

ورزش یکی از موثرترین روش‌ها برای حفظ تعادل هورمونی و کاهش اثرات نوسانات تستوسترون است:

• تمرینات مقاومتی (وزنه‌برداری): این نوع تمرینات باعث افزایش طبیعی تستوسترون می‌شود.
• ورزش‌های هوازی: دویدن، شنا و دوچرخه‌سواری می‌توانند استرس را کاهش داده و به تعادل هورمونی کمک کنند.

3- خواب کافی و باکیفیت

خواب کافی و منظم تاثیر بسزایی در تعادل هورمونی دارد. کمبود خواب می‌تواند منجر به کاهش تستوسترون و افزایش استرس شود. برای بهبود کیفیت خواب:

• اتاق خواب را خنک و تاریک نگه دارید.
• بین ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه داشته باشید.
• از نور آبی گوشی و تلویزیون قبل از خواب اجتناب کنید.

4- پرهیز از مصرف الکل و دخانیات

الکل و دخانیات تاثیر بسیار منفی بر سطح تستوسترون دارند. حذف این مواد می‌تواند به بهبود عملکرد هورمونی و افزایش سطح انرژی کمک کند.

سوالات متداول درباره بیماری ماهانه مردان

در این بخش به رایج‌ترین سؤالات درباره نوسانات هورمونی در مردان و تاثیر آن بر زندگی روزمره خواهم پرداخت.

1- آیا همه مردان دچار نوسانات هورمونی دوره‌ای می‌شوند؟

بله، اما شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. برخی مردان تغییرات جزئی را تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم شدیدتری داشته باشند. سن، سبک زندگی، سطح استرس و عوامل ژنتیکی در این نوسانات نقش دارند.

2- چگونه می‌توانم بفهمم که دچار نوسانات هورمونی شده‌ام؟

اگر متوجه تغییرات ناگهانی در خلق‌وخو، کاهش انرژی، کاهش میل جنسی و مشکل در تمرکز شده‌اید، احتمالا با نوسانات تستوسترون روبه‌رو هستید. بررسی سطح تستوسترون از طریق آزمایش خون می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند.

3- آیا نوسانات تستوسترون می‌توانند بر روابط اجتماعی تاثیر بگذارند؟

بله، کاهش تستوسترون می‌تواند منجر به تحریک‌پذیری، افسردگی و کاهش انگیزه شود که ممکن است بر روابط شخصی و حرفه‌ای تاثیر منفی بگذارد. آگاهی از این تغییرات و مدیریت آن‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت روابط کمک کند.

4- آیا داروهایی برای درمان این مشکل وجود دارد؟

در برخی موارد، پزشکان ممکن است درمان جایگزینی تستوسترون (TRT) را توصیه کنند. با این حال، این روش تنها برای افرادی که دچار کمبود شدید تستوسترون هستند مناسب است. تغییرات سبک زندگی معمولا بهترین روش برای کنترل این نوسانات است.

۵- آیا تغییرات هورمونی در مردان خطرناک است؟

در اغلب موارد، این تغییرات طبیعی هستند و خطری ایجاد نمی‌کنند. اما اگر علائم شدید شده و بر کیفیت زندگی تاثیر بگذارند، مراجعه به پزشک ضروری است.

۶- چگونه می‌توانم این مشکل را به همسر یا خانواده‌ام توضیح دهم؟

آگاهی‌بخشی و صحبت شفاف درباره این موضوع می‌تواند به درک بهتر و حمایت از سوی اطرافیان کمک کند. پیشنهاد می‌شود از منابع علمی معتبر استفاده کرده و آن‌ها را در این موضوع همراه کنید.

سخن آخر

درک نوسانات هورمونی در مردان گامی مهم در مسیر سلامت جسم و روان است. اگرچه این تغییرات ممکن است چالش‌برانگیز باشند، اما با آگاهی، مدیریت سبک زندگی و ایجاد عادات سالم می‌توان اثرات آن را به حداقل رساند. اگر احساس می‌کنید این تغییرات بر کیفیت زندگی شما تاثیر گذاشته است، مشورت با پزشک می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و ارائه راهکارهای مناسب کمک کند. مهم‌ترین نکته این است که بدن شما یک سیستم پویا و متغیر است و با مراقبت مناسب می‌توانید بهترین عملکرد را از آن انتظار داشته باشید. پس از همین امروز، با ایجاد تغییرات مثبت، گامی موثر برای بهبود سلامت خود بردارید.

منابع

The irritable male syndrome

Testosterone and depression in men

Testosterone, mood, behaviour and quality of life

درباره دکتر مهشید جمشیدی

دکتر مهشید جمشیدی، دارای بورد تخصصی درد و کنترل درد و دکترای تغذیه از کانادا، بنیانگذار کلینیک تغذیه و سبک زندگی دکتر جم هستند. ایشان با بیش از ده سال سابقه درمانگری در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی درد و تغذیه در کانادا، از دانش و تجربه بالایی در این زمینه برخوردار هستند. دکتر جمشیدی معتقدند که تغذیه نقش مهمی در بروز بیماری‌ها و عدم بهبودی افراد دارد. ایشان با بررسی دقیق بیماران و بیماری‌های انها، برنامه‌های غذایی سفارشی و موثری را برای آنها طراحی می‌کنند. این برنامه‌ها علاوه بر بهبود سلامت جسمی، به بهبود روحیه و کیفیت زندگی بیماران نیز کمک می‌کنند.